اندیشه اخلاقی ابن سینا
Publish place: Philosophical Investigations، Vol: 13، Issue: 29
Publish Year: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 356
This Paper With 24 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_PHILO-13-29_017
تاریخ نمایه سازی: 8 خرداد 1400
Abstract:
ابن سینا هم به هنگام بحث در باب قوای نفس و هم به هنگام بحث در باب مقدمات قیاسهای مختلف گذرا به حکمت عملی میپردازد. او در ضمن سخنانش در باب قوای نفس اخلاق را حاصل عقل عملی و در ضمن سخنانش در باب مقدمات قیاسها اخلاق را برخاسته از نوع خاصی از مشهورات (آراء محموده، که ذائعات هم مینامند) میداند که برآمده از عادت و قراردادهای اتفاقی و سنتهای باقی مانده از قدیم و مانند آن هستند. او از سویی با تلفیق این دو دیدگاه، بویژه با توجه به اینکه خود تصریح میکند که عقل عملی صرفا بر سبیل اشتراک عقل نامیده میشود و آراء محموده هیج مبنایی جز شهرت ندارند و عقل انسان چون تنها نگریسته شود در باب آنها متوقف است و هیچ حکمی ندارد، خواننده را آماده این استنباط میکند که اوصاف اخلاقی مانند خوب و بد اوصاف واقعی اشیا و احکام اخلاقی گزارههای خبری نیستند، و از سویی دیگر با قول مبهم به صدق و کذبپذیری آراء محموده و امکان اقامه برهان بر آنها آرای خود در این باره را دست کم در ظاهر تیره و مبهم و بنابر این تفسیرپذیر میسازد. این مقاله دو بخش اصلی دارد. در بخش نخست عقل عملی و کار آن بویژه در باب پیدایش احکام اخلاقی بررسی میشود، و در بخش دوم دیدگاه ابن سینا در باب مقدمات و مواد تشکیل دهنده احکام اخلاقی و خاستگاه آنها بحث میشود. این دو بررسی نشان میدهد که دیدگاه ابن سینا در باب کار عقل عملی و منشا احکام اخلاقی جایی برای صدق و کذب پذیری آن دسته از مشهورات که آراء محموده محسوب میشوند باقی نمیگذارد و اقامه برهان برای آنها ممکن نیست و اگر هم پارهای از مشهورات صدق و کذبپذیر باشند در خارج از حدود احکام اخلاقی ناب واقعاند.
Keywords:
Authors
مهدی قوام صفری
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تهران