تعلیقات فارابی و ابن سینا و بازاندیشی در «حقیقت» و «حکمت»

یکی از برجسته های حکمی و فلسفی در تعلیقات فارابی و ابن سینا تعلیقی است با آغازه «الوقوف علی حقائق الاشیاء لیس فی قدره البشر»، که در آن سخن از محدودیت های معرفت بشری و پیامدهای آن در چارچوب نگاه انسان آن روزگار به جهان بیرون از خود می رود. در این مقاله به بررسی نگاه ویژه و روشنگرانه ای می پردازیم که این دو فیلسوف بزرگ در کتاب تعلیقات به مسئله «حقیقت» و پیوند آن با معنای «حکمت» داشته اند. استنباط نگارنده از آموزه های تعلیقات این است که چون هیچ انسانی نمی تواند «حقیقت» را با علم حصولی و بی ابهام و اجمال بشناسد و هر انسانی شاید تنها با روزنه ای از علم حضوری و در حد مختصات وجودی خود بدان راه یابد، باید تعریف تازه ای از «حکمت» به دست داد که برازنده انسان باشد؛ در غیر این صورت آنچه در اندازه انسان است «حکمت دوستی» است نه «حکمت». با این تفسیر، سعادت و کمال انسان را نیز دیگر نمی توان در رسیدن به حقیقت دانست؛ چه چنین رسیدنی نه معقول است و نه ممکن.

Keywords:

تعلیقات , حقیقت , حکمت , سعادت , کمال