گذار فناورانه در نظام اجتماعی فنی رزم هوایی ایران با تمرکز بر فناوری پهپاد

در این مقاله سعی بر ارایه تحلیلی پیرامون روند نوآوری در نظام عرصه رزم هوایی ایران با تمرکز بر فناوری پهپاد، با توجه به تحولات محیطی و عرصه رزم هوایی مبتنی بر هواپیمای سرنشین دار در طی دهه های ۹۰-۱۳۴۰ است. برای این منظور از نظریه نظامهای اجتماعی- فنی و رویکرد مدیریت راهبردی جاویژه استفاده شده است. راهبرد پژوهش مطالعه موردی، هدف آن توصیفی، مبنای آن تحلیل تاریخی وقایع و رویکرد آن کیفی است. ابزارهای گرداوری داده ها شامل مطالعه اسناد، انجام مصاحبه و تجربه زیسته نویسندگان به منظور ایجاد زنجیره ای از مشاهدات می شود. با تحلیل تحولات این نظام در ۵ دوره تاریخی، مشخص گردید که وقوع انقلاب اسلامی و سپس بروز جنگ تحمیلی و محدودیتهای نظام عرصه رزم هوایی مبتنی بر هواپیماهای سرنشین دار در براورده سازی مطالبات عملیاتی، زمینه ساز شکل گیری جاویژه پهپاد و توسعه آن بوده است. هم اکنون فناوری پهپاد با پشت سر گذاشتن مراحل پیش توسعه (سالهای پیش از انقلاب تا پایان جنگ) و توسعه (سالهای ۸۸-۱۳۶۷)، در مرحله اوج گیری قرار دارد. توسعه انتظارات و مطالبات عملیاتی، گسترش شبکه بازیگران و توانمندیهای آنان، ایجاد فضای آزمودن دستاوردهای محصولی و فناورانه و توسعه یادگیری ها در فضای حفاظتی جاویژه، موجب توسعه فناوری پهپاد و نفوذ و اشاعه آن در نظام عرصه رزم هوایی شده است. ولیکن تعمیق و جانمایی کامل آن در این نظام، به عنوان یک فناوری مکمل در کنار هواپیماهای سرنشین دار، مستلزم اتخاذ سیاستها و تدابیری اعم از تثبیت چشم انداز و انتظارات، فراهم سازی زمینه حضور بازیگران بیشتر و تقویت بازیگران قبلی و تسهیل در یادگیری و به اشتراک گذاری درس آموخته ها و تجارب است.

Keywords:

نوآوری در نظام , دیدگاه چندسطحی , بستر محیطی , نظام عرصه رزم هوایی , مدیریت راهبردی جاویژه , فناوری پهپاد