فراوانی خردزیستگاه های درختی در توده های انجیلی - ممرز طرح جنگل داری دکتر بهرام نیا (گرگان)

سابقه و هدف: در سالهای اخیر حفاظت از تنوعزیستی به یک هدف مهم در مدیریت جنگلها تبدیل شده است و باعث ایجاد رویکردهای مدیریتی محافظهکارانه مانند ایجاد مناطق حفاظت شده و یا ایجاد مناطقی که هیچ دخالت مدیریتی در آنها صورت نمی گیرد شده است. در دهه گذشته درختان دارای خردزیستگاه (درختان زیستگاهی) مورد توجه قرار گرفته اند. خردزیستگاهها ساختارهایی هستند که برروی درختان زنده یا خشک شده ایجاد شده و شامل تغییراتی مثل زخم و شکستگیهایی هستند که در اثر فرآیندهای زیستی برروی درختان ایجاد میشوند و مکان هایی را برای زندگی موجودات زنده جنگل فراهم می کنند. امروزه ضرورت حفظ درختان زیستگاهی در مدیریت و سیاست گذاری های جنگل مشخص شده است. این تحقیق با هدف بررسی تنوع و فراوانی خردزیستگاه های درختی در توده های انجیلی- ممرز طرح جنگل داری دکتر بهرام نیا گرگان انجام شد. مواد و روش ها: بدین منظور برای ارزیابی خردزیستگاه های درختان، چهار قطعه نمونه ۲۵۰۰ مترمربعی انتخاب و تمام درختان با قطر برابر سینه بالای ۵/۷ سانتی متر از نظر ویژگی های کمی (قطر و ارتفاع) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس نوع و فراوانی خردزیستگاه ها با استفاده از راهنمای مصور شناسایی خردزیستگاه ها به طور جداگانه برروی هر درخت بررسی و ثبت شد. برای بررسی خردزیستگاه های واقع شده در قسمت های بالای تنه و تاج از دوربین دوچشمی استفاده شد. ارزش زیستگاهی و ارزش اقتصادی تک تک پایه ها محاسبه گردید. جهت بررسی ارتباط بین وقوع و فراوانی خردزیستگاه ها با خصوصیت کمی درختان از آزمون همبستگی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ساختار توده ناهمسال و فراوان ترین گونه در قطعات نمونه گونه انجیلی می باشد. درختان ممرز ضمن دارا بودن بالاترین میانگین قطری و ارتفاعی، بیشترین تنوع و فراوانی خردزیستگاه ها را نیز دارا بودند. پرتکرارترین خردزیستگاه مشاهده شده در درختان به ترتیب شامل گروهEP (اپی فیت ها)، گروه GR (حفره های پیرامون ریشه) و گروه CV (حفره ها) بوده است. نتایج آزمون همبستگی در مورد رابطه بین قطر درختان با تعداد خردزیستگاه ها نشان داد که بین قطر درختان با تعداد خردزیستگاه ها در گونه های انجیلی، ممرز، افرا و مجموع گونه ها ارتباط معنی دار و مستقیم وجود دارد یعنی با افزایش قطر بر تعداد خردزیستگاه ها افزوده می شود. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که خردزیستگاه های مختلفی در توده های انجیلی-ممرز مورد مطالعه یافت می شوند. همچنین افزایش قطر یکی از مولفه های اثر گذار بر فراوانی خردزیستگاه ها است. بنابراین باقی گذاشتن تعدادی از درختان قطور در توده جنگلی به عنوان بستری برای ایجاد خردزیستگاه ها می تواند حائز اهمیت باشد. ضمن آنکه از عامل قطر می توان به عنوان شاخصی برای پیش بینی فراوانی خردزیستگاه ها روی درختان استفاده کرد. درمجموع شناخت عوامل موثر بر وقوع و فراوانی خردزیستگاه ها می تواند کمک موثری در حفظ تنوع زیستی اکوسیستم های جنگلی باشد.

Keywords:

درختان زیستگاهی , تنوع , خردزیستگاه , انجیلی-ممرز , ارزش زیستگاهی