بررسی کاربری های منطقه یک شهرداری تهران جهت کاهش خطرزلزله با استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی

کاربری بهینه زمین یکی از سیاستهای موثر در کاهش آسیب پذیری مناطق شهری در برابر مخاطره زلزله است. در این ارتباط رعایت اصول برنامهریزی شهری و کاربری بهینه زمین از جمله منطقه بندی، رعایت سرانه کاربریها، تراکم جمعیتی و ساختمانی، ضوابط و مقررات توسعه و تفکیک زمین، تامین فضاهای مناسب، شبکه ارتباطی در طرحهای شهری میتواند پیامدهای ناشی از این مخاطره را کاهش دهد. منطقه یک شهرداری تهران به دلیل پر مخاطره بودن، نزدیکی به گسل، کمبود فضاهای باز، عدم رعایت استانداردهای لازم در اکثریت سازه ها، جمعیت زیاد، عدم رعایت سرانه کاربری ها، ناسازگاری کاربریها و تراکم بالای ساختمانی به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب شده است. روش پژوهش اکتشافی کاربردی بوده که داده ها و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی در ارتباط با عوامل تاثیرگذار در افزایش آسیب پذیری منطقه یک جمع آوری گردیده است. این عوامل به صورت لایه های GIS تهیه و در محیط برنامه Arc Map با استفاده از مدلAHP و روش آماری ارزش گذاری شده است. لایه های اطلاعاتی شامل گسل های اصلی و فرعی، تراکم جمعیت، کیفت کالبدی ساختمانها، نوع کاربری زمین، شبکه های ارتباطی و غیره است. بر اساس این مدل میزان آسیبپ ذیری منطقه در دو طیف آسیب پذیر (آسیب پذیری حداکثر و آسیب پذیری متوسط) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد که به علت عدم رعایت اصول برنامه ریزی شهری و کاربری زمین، مکان گزینی نادرست و ناسازگاری کاربری های شهری در محدوده خطر زلزله، بیش از ۱۲ درصد از منطقه مورد مطالعه در طیف کاملا آسیبپذیر قرار گرفته است. همچنین در تقسیمات محله ای، نتایج به این صورت است که ۱۳ محله در حریم گسل و ده محله فاقد تاسیسات امدادی و کاهش خطر است. به نوعی دیگر نیز میتوان گفت که محله نیاوران و امامزاده قاسم، دارآباد و محمودیه و اوین به ترتیب، محله هایی هستند که بیشترین آسیب پذیری را دارند.

Keywords:

کاربری بهینه زمین , مخاطره , زلزله , منطقه یک تهران , مدل AHP