بررسی شرایط گذشته محیطی مسلط بر چاله درانجیر بر اساس تحلیل داده های رسوبی نبکاها

نبکاها یکی از لندفرم های بادی در مناطق خشک و نیمه خشک اند که رسوبات آن ها اطلاعات باارزشی درباره تغییرات محیطی یک منطقه در طول دوره های مختلف ثبت می کنند. هدف از این پژوهش بررسی شرایط رطوبتی و نیز سرعت و مدت نسبی وزش بادهای گذشته بر اساس میزان مواد آلی، دانه بندی و ضخامت رسوبات نبکاها جهت بازسازی الگوی فرسایش بادی در چاله درانجیر است. برای دست یابی به این هدف، از تکنیک های سنجش ازدور، داده های میدانی، و روش های آزمایشگاهی نظیر هیدرومتری، گرانولومتری و افت حرارتی استفاده شد. در این زمینه، با استفاده از دستور Random در نرم افزار متلب، ۴ نبکا به صورت تصادفی انتخاب گردید. سپس، با حفر ترانشه های عمودی، نمونه برداری از راس تا قاعده نبکاها با فواصل منظم ۵ سانتی متر انجام گرفت. در مجموع ۷۹ نمونه رسوب از ۴ نبکا برداشت و برای آنالیز به آزمایشگاه ژئومورفولوژی انتقال داده شد. نتایج نشان داد که محتوای مواد آلی و دانه بندی رسوبات در مدت تشکیل نبکا تغییرات قابل توجهی کرده است که حاکی از نوسانات سطح پوشش گیاهی، مقدار آب و سرعت آستانه فرسایش بادی در منطقه است. تجزیه وتحلیل مواد آلی موید آن است که در مراحل اولیه تشکیل نبکا، منطقه مطالعه شده برای رشد درختچه های پوشش دهنده نبکا شرایط آبی مناسب داشته؛ اما، به مرور زمان، بر خشکی آن افزوده شده است. نتایج بررسی دانه بندی رسوبات نیز بیانگر آن است که تجمع ذرات بالای ۲۵۰ میکرون در لایه های بالایی نبکا به دلیل فعالیت های انسانی ، نظیر رها شدن زمین های کشاورزی و خشک شدن درختان خرما اطراف نبکاها است که نتیجه آن کاهش سرعت آستانه فرسایش بادی و رفت وروب ذرات درشت تر در منطقه مطالعاتی است.

Keywords:

Environmental change , Daranjir graben , Aeolian erosion , Nebkha , تغییرات محیطی , چاله درانجیر , فرسایش بادی , نبکا