ژئوشیمی و الگوهای توزیع عنصر بور در سیالات زمین گرمایی سبلان در شمال غرب ایران

سیالات زمینگرمایی ظاهرشده در اطراف آتشفشان سبلان ترکیب شیمیایی متفاوتی را نشان میدهند. تفاوتهای ثبت شده، هم به لحاظ فراوانی آنیونهای اصلی هم از نظر ترکیب عناصر کمیاب، حائز اهمیت است. بسته به موقعیت جغرافیایی رخداد سیالات زمینگرمایی، انواع سیالات، اعم از سدیم کلریدی (شمالغرب سبلان) و اسید سولفاته (شرق سبلان) و بیکربناته و سدیم کلریدی (جنوب سبلان)، شناسایی شدهاند. این سیالات به لحاظ محتوای عناصر کمیاب و سنگین نیز حائز اهمیت اند. عنصر بور (B)، که یکی از عناصر رایج در سیالات زمینگرمایی است، در برخی از چشمههای آبگرم اطراف سبلان (جنوب سبلان) و نمونههای برداشته شده از چاههای اکتشافی (شمالغرب سبلان) مقادیر نسبتا بالایی را نشان میدهد. محتوای بور در نمونههای مطالعه شده از منطقه جنوب سبلان ۱۹ تا ۳۳ میلیگرم بر لیتر و در نمونه های مطالعه شده از چاههای شماره ۱ و ۴ به طور متوسط ۲۲ میلیگرم بر لیتر است. نظر به اینکه اغلب یک رابطه مستقیم و خطی بین بور و دما وجود دارد، در نمونههای مطالعه شده نیز اغلب این قاعده حکم فرماست. تمرکز بور نسبت به pHهای مختلف نیز الگوهای خاصی را نشان میدهد؛ به گونه ای که گستره pH ۶-۹ بیشترین فراوانی را نشان میدهد و در این محدوده pH گونه B(OH)۴ غالب است. از نظر زیست محیطی، تمرکزهای بالای بور میتواند مخاطره آمیز باشد. اختلاط آبهای زمینگرمایی حاوی بور بالا با آب رودخانهها، دریاچهها، آب شرب، و آب پشت سدها میتواند سبب به وجود آمدن مشکلات جدی بهداشتی شود. این اتفاق در برخی از رودخانههای اطراف سبلان، از جمله خیاوچای، قابل مشاهده است که با محتوای بور ۷ میلیگرم بر لیتر مقدار نسبتا بالایی را نشان میدهد.

Keywords:

Geochemistry , Geothermal Fluids , Boron , Sabalan , Environmental Impacts. , آثار زیست محیطی , بور , ژئوشیمی , سبلان , سیالات زمین گرمایی