کمینه سازی رواناب و رسوب دهی به کمک بهینه سازی کاربری اراضی (مطالعه موردی: حوزه آب خیز جاجرود)

بهره برداری صحیح و اصولی از منابع طبیعی باعث حفظ این ثروتهای ارزشمند میشود و به کارگیری دانش بهینه سازی میتواند کمک موثری در این راستا باشد. بر همین اساس، ارایه یک الگوی مناسب برای تخصیص بهینه اراضی بهمنظور رسیدن به کمترین رواناب و رسوبدهی در حوزه آبخیز جاجرود از اهداف اصلی این پژوهش بوده است. برای تعیین ترکیب کاربری بهینه اراضی، میزان رواناب سطحی و رسوبدهی در هر کاربری برآورد و در انتها با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی چندهدفه، مساله بهینه سازی به روش سیمپلکس حل شد. نتایج نشان داد که سطح کاربری هایاراضی به صورت بهینه نبوده و نیازمند تغییراتی در کاربریهای فعلی است. نتایج نشان داد که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی، مساحت اراضی زراعت آبی و مراتع کاهش و سطح اراضی باغی افزایش مییابد. همچنین، نتایج نشان داد که بعد از بهینه سازی، رواناب سطحی و رسوبدهی کل حوضه بهترتیب ۰۳/۷۳ و ۹۳/۳۶ درصد کاهش خواهد یافت. همچنین نتایج به دست آمده از تحلیل حساسیت نشان داد که مجموع سطح اراضی زراعت آبی و باغی، حساسترین فاکتور نسبت به تغییرات رواناب و رسوبدهی میباشد. حساسترین ضریب در تابع کمینهسازی رواناب، ضریب مربوط به مرتع و در تابع کمینهسازی رسوبدهی، ضریب کاربری زراعت آبی بود. به طورکلی، زیاد بودن مساحت اراضی زراعت آبی و مرتعی نسبت به باغها در این حوضه و نرخ بالای روان اب و فرسایش در آنها باعث شده که با تغییر اندکی در ضریب یا مساحت آنها، تغییرات شدیدی در جواب به دست آید.

Keywords:

برنامه ریزی خطی , فرسایش خاک , مدیریت آبخیز , هدررفت آب