تبیین و بازخوانی ارتباط نظام معانی محیطی و وجوه ادراکی در انسان

در معماری ایرانی-اسلامی، تبلور معنا در معماری و تاثیر آن بر مخاطب همواره از عوامل مهم و درخور توجه بوده است. یکی از بزرگ ترین چالش های معماری امروز عدم وجود ارتباطی منسجم بین عناصر آن می باشد به گونه ای که عدم تبلور مفاهیم متعالی و عدم پیوند معنویت با عناصر کالبدی محیط را می توان مشاهده نمود. در این مقاله وجوه ادراک انسان از بعد مفهوم ادراک در دو حوزه معرفتی فلسفه و روانشناسی محیط واکاوی گردیده است. این نوشتار با بکارگیری روش کیفی و از طریق بازخوانی آراء فلاسفه و نظریه پردازان به بررسی ارتباط میان وجوه ادراک انسان و ارتباط با نظام معانی محیطی پرداخته است. نتایج نشان می دهد ارتباط موثری میان معنای دریافتی از محیط و وجوه ادراکی انسان وجود دارد. "معنا" در فرآیند ادراک، شکل می گیرد و به تعبیری، هرگونه فرآیند ادراکی به خلق معنی، در سطوح و مراتب مختلف آن، منتهی می گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد در دیدگاه مدرنیستی انسان در مواجهه با محیط از طریق ادراک حسی و حواس پنجگانه با امر بیرونی مواجه می شود. لذا فرآیند شکل گیری معنا از طریق این نوع ادراک صرفا از راه امور منطقی و حواس انسانی قابل ادراک است. اما فرآیند انتقال معنا در معماری ایران بویژه دوران اسلامی، با توجه به بکارگیری ادراک خیالی توسط هنرمند معمار درخلق آثار منجر به ایجاد فضایی واجد معنا و به لحاظ درجات معنوی قابل درک دانست. معماری سنتی ایرانی-اسلامی همواره قادر بوده است که با بکارگیری معانی متعالی و تجلی معنویت دینی نقشی از جهان معنا را در عالم مادی متجلی سازد.

Keywords:

وجوه ادراک , معنا , محیط کالبدی , فرآیند طراحی , ادراک خیالی