تحلیل فضایی آسیب پذیری اجتماعی مناطق شهری در مقابل زلزله با استفاده از مدل SVI (نمونه موردی: منطقه ۲ شهرداری تبریز)

زلزله به عنوان یکی از بلایای طبیعی به شمار می­رود که به لحاظ وقوع و غیر قابل پیش بینی بودن نسبت به سایر مخاطرات از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا به خاطر این ویژگی نیازمند آمادگی و برنامه ریزی پیش از وقوع بحران در جهت کاهش میزان تلفات و خسارات وارده است. وقوع زلزله اثرات متفاوتی را بر گروه­های اجتماعی داشته و ارتباط مستقیمی با وضعیت اجتماعی- اقتصادی افراد دارد، بطوریکه نتایج آن منطبق بر ساختار نابرابری­های اجتماعی- اقتصادی جوامع است. از اینرو مدل شاخص آسیب پذیری اجتماعی (SVI) روشی است که بر اساس ویژگی­های اجتماعی –اقتصادی گروه­ها، به ارزیابی میزان آسیب پذیری آنها در مقابل زلزله می­پردازد. این مقاله با هدف تحلیل فضایی آسیب­پذیری اجتماعی منطقه ۲ شهرداری تبریز در قالب روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده مدل SVI انجام یافته است. ابتدا بر اساس مدل مذکور شاخص­ها و متغیرهای مورد نیاز تعریف شد و سپس داده­های مرتبط با متغیرها در مقیاس حوزه / بلوک آماری از اطلاعات سرشماری سال ۱۳۹۰ مربوط به منطقه ۲ شهرداری تبریز استخراج گردید و با استفاده از روش تحلیل عاملی (factor Analysis) داده­ها مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت نتایج حاصل از تحلیل، با نقشه پایه منطقه تفلیق شده و توزیع فضایی آسیب پذیری اجتماعی منطقه ۲ شهرداری تبریز مشخص گردید. نقشه نهائی آسیب­پذیری اجتماعی حاصل از عوامل چهارگانه نشان می­دهد که  ۹/۱۸ درصد از مساحت منطقه با جمعیت ۹۸۳۴۸ نفر (۳۱ درصد) و به عبارتی دیگر نزدیک یک پنجم مساحت منطقه با حدود یک سوم جمعیت در معرض آسیب پذیری بالا قرار دارند.

Keywords:

آسیب پذیری اجتماعی , مدلSVI , تحلیل عاملی , منطقه ۲ شهر تبریز