نسبت اندیشه سیاسی سعدی با نظریه های روابط بین الملل

یکی از مهم ترین موضوعاتی که در سال های اخیر ذهن دانش ­پژوهان، سیاست­گذاران فرهنگی و آموزشی و حتی مقامات عالی کشور را به خود مشغول کرده، زمینه سازی برای تولید دانش بومی و نیل به چنین دانشی است. دانش روابط بین ­الملل نیز از این دغدغه جدا نبوده و همیشه این بحث وجود داشته که تا چه حد تولید دانش بومی در این رشته صورت گرفته است. یکی از پایه های تدوین نظریه های بومی روابط بین­ الملل، توجه به سنت های فکری در طول تاریخ یک کشور است. سعدی از جمله شاعران ایرانی است که در نظم و نثر خود به حوزه­ ی سیاست و حکومت توجه نشان داده است. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش این است که نگاه سعدی به جهان و روابط با سایر دولت­ ها در قالب کدام سنت نظری جای می­ گیرد؟ هدف از انجام این پژوهش، شناخت و معرفی سرمایه­ های فکری و اندیشه­ ای ایرانیان برای بهره­ گیری در تولید نظریه ­های بومی روابط بین­ الملل در آینده است. فرضیه پژوهش- همان گونه که در تصویرسازی­ های انجام­ شده از سعدی در جامعه وجود دارد- بر تعلق وی به نظریه­ لیبرالیسم (شاخه آرمان گرایی) تاکید دارد. برای آزمون فرضیه، از روش مقایسه ­ای استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از مجموع نظریه های طرح­ شده در قرن بیستم، دو سنت واقع گرایی و آرمان گرایی را به خوبی می توان در آثار سعدی یافت. آنچه سعدی را در این میان متمایز می سازد، سیر اندیشه ­ی وی از واقع گرایی یا آرمان گرایی محض به سوی واقع گرایی عمل گرایانه است که در کمتر اندیشمند و نظریه­ پردازی مشاهده می شود.

Keywords:

سعدی , نظریه های روابط بین الملل , دانش بومی , واقع گرایی , آرمان گرایی , واقع گرایی عمل گرایانه