شناسایی و اعتباریابی ابعاد و مولفه ها و ارزیابی میزان اعمال رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتباریابی ابعاد و مولفه های رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی و بررسی وضعیت رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی در واحدهای جامع دانشگاه آزاد اسلامی کشور، در سال ۹۶-۱۳۹۵ صورت گرفته است.مواد و روش ها: پژوهش با رویکرد ترکیبی (کیفی و کمی) انجام شد. به منظور جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی پس از مطالعه منابع موجود مرتبط با موضوع پژوهش، ۲۵ نفر از مدیران دانشگاهی در واحدهای آموزشی، فرهنگی و دانشجویی با روش شبکه متخصصان و به صورت هدفمند انتخاب و از آنان مصاحبه با روش نیمه ساختارمند به عمل آمد. در بخش کمی، با استفاده از نتایج حاصل از مصاحبه ها و مطالعه منابع، پرسشنامه رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی، تدوین گردید. پرسشنامه پس از تدوین به صورت آزمایشی بین اعضای هیات علمی اجرا گردید. به منظور بررسی اعتبار پرسشنامه از تحلیل عاملی و جهت بررسی پایایی از شاخص های ضریب آلفای کرونباخ و قابلیت اعتماد ترکیبی استفاده گردید. برای محاسبه شاخص های فوق از رویکرد مدل سازی معادله ساختاری واریانس محور و نرم افزار Smart PLS استفاده شد. پرسشنامه تدوین شده بین۴۰۰ نفر از اعضای هیات علمی واحدهای جامع دانشگاه آزاد اسلامی کشور که با روش نمونه گیری خوشه ای از واحدهای جامع دانشگاهی در نواحی شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی کشور، انتخاب شدند، توزیع و میزان سبک رهبری اخلاقی ادراک شده مدیران دانشگاهی، اندازه گیری شد. نتایج با استفاده از آزمون t تک متغیره مورد تحلیل قرار گرفت.بحث و نتیجه گیری: با تحلیل داده های کیفی چهار بعد رهبری اخلاقی و مولفه های مربوط به آنان برای مدیران دانشگاهی تنظیم گردید و اعتباریابی آن ها در بخش کمی انجام شد که آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی چهار بعد بیشتر از ۸۸/. بود و معیار روایی همگرا برای چهار بعد بیشتر از ۵۹/. بود که نشان از همبستگی سازه رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی با ابعاد خود داشت. این ابعاد عبارت اند از: بعد سازمانی، بعد بین فردی (مدیریت و اعضای هیات علمی، مدیریت و دانشجویان و مدیریت و کارکنان)، بعد اجتماعی و بعد فردی. نتایج اجرای آزمون t تک متغیره نشان داد که از نظر اعضای هیات علمی، میانگین نگرش اعضای هیات علمی در هر چهار بعد بیشتر از حد متوسط، نمره (۳) و نزدیک زیاد، نمره (۴) بوده است.نتایج این پژوهش نشان داد چهار بعد مهم و در ارتباط با هر بعد هم مولفه هایی برای رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی وجود دارد که برای ارزیابی میزان اعمال سبک رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی از آن ها می توان بهره گرفت. دانشگاه به عنوان یک مرکز پژوهشی و آموزشی در تعامل با دانشجو، استاد، کارکنان و جامعه باید اخلاقی باشد؛ از این رو، بیش از هر سازمان دیگری نیازمند اعمال سبک رهبری اخلاقی است. رسالت اصلی مدیران آموزش عالی، کمک به رفع مشکلات جامعه و تربیت شهروندان توانمند، کارآمد و متعهد جهت خدمت به کشور است که این هدف، از طریق اعتقاد و پایبندی آنان به مجموعه ای از اصول و قواعد اخلاقی مورد پذیرش جامعه دانشگاهی محقق می شود. وظیفه مدیران دانشگاهی تدارک محیطی است که کارکردهای اصلی دانشگاه به طور اخلاقی درآن محیط انجام شود؛ لذا، اتخاذ تصمیمات آنان در ارتباط با ابعاد ساختاری و سازمانی دانشگاه نظیر تدوین قوانین و مقررات، عزل و نصب افراد، استفاده از سیاست های تشویقی و تنبیهی مناسب، چگونگی استفاده از منابع سازمانی، نحوه سلوک و رفتار آنان با دانشجویان، اعضای هیات علمی، کارکنان و افراد جامعه الزام های اخلاقی و رفتاری فراوانی را ایجاب می نماید که مدیران دانشگاهی باید به آن توجه نمایند.  

Keywords:

آموزش عالی , اعتباریابی , رهبری اخلاقی , مدیران دانشگاهی