تاثیر جاده جنگلی بر سنجه های تنوع زیستی درختی و درختچه ای در جنگل های ایران و تورانی (مطالعه موردی: جنگل های شهرستان پاسارگاد)

سابقه و هدف: با توجه به اهمیت جاده های جنگلی و اثرهای مثبت و منفی آنها بر اکوسیستم جنگل، در این پژوهش به بررسی اثرهای جاده جنگلی بر سنجه های تنوع گونهای مرتبط با درختان و درختچه ها در جنگل های شهرستان پاسارگاد، پرداخته شد. مواد و روشها: پس از بررسی های میدانی، تعداد ۳۰ پالت ۴۰۰ مترمربعی (۲۰متر×۲۰متر) در امتداد جاده جنگلی درجه سه با فاصله طولی ۱۰۰ متر در فاصله های ۲۰ - ۰ متری، ۶۰ - ۴۰ متری و ۱۰۰ - ۸۰ متری عمود بر دو طرف جاده پیاده گردید و گونه های درختی و درختچه ای موجود در آنها برداشت شد. سپس با استفاده از نرم افزارهای مربوطه، سنجه  های تنوع، غنا و یکنواختی گونه ای محاسبه گردید و میانگین هر سنجه در فاصله های مشابه اندازه گیری شد. اثر فاصله از جاده روی سنجه های تنوع، غنا و یکنواختی با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه در قالب رویه ANOVA Way One تعیین گردید و از آزمون دانکن نیز بهمنظور مقایسه چندگانه میانگین استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج آماربرداری از درختان در منطقه مورد مطالعه نشان داد که گونه تنگرس بیشترین و گونه ارملک (ریش بز) کمترین مقدار فراوانی را در پالت ها دارند. با توجه به نتایج بهدست آمده، میانگین مقادیر سنجه های تنوع، غنا و یکنواختی در فاصله های مختلف از جاده اختالف معنیداری را نشان ندادند. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین مقادیر سنجه های تنوع گونه ای بیان شده در فاصله های مختلف از جاده، اختلاف معنی داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود ندارد. نتیجه گیری: رقابت نوری یکی از عاملهای تاثیرگذار بر استقرار درختان و درختچه ها میباشد. در منطقه مورد مطالعه به دلیل فاصله های زیاد درختان از یکدیگر، رقابت نوری وجود ندارد و بنابراین وجود جاده در این شرایط نمیتواند تاثیری بر رقابت نوری درختان داشته باشد.از طرفی نتایج نشان میدهد با افزایش فاصله از جاده، تراکم پایه های درختی و درختچه ای و همچنین سنجه های تنوع گونه ای اختلاف معنی داری را نشان نمیدهند. جاده های جنگلی درجه سه به دلیل نوع کاربرد و محدود بودن زیرسازی و روسازی و اکتفا به عملیات خاکبرداری و خاکریزی در آنها، در فصلهای محدودی از سال قابل استفاده هستند و اثرهای منفی عاملهای بیرونی نظیر حضور انسان محدود میشود. بنابراین افزایش فاصله از جاده جنگلی درجه سه در منطقه مورد مطالعه، تاثیری بر غنا، تنوع و یکنواختی گونه های درختی و درختچه ای ندارد.

Keywords:

اکوسیستم جنگلی , تنوع گونه ای , جاده جنگلی , غنای گونه ای , یکنواختی گونه ای