تحلیل زمینه های تعلیمی حکایت «علاءالدین ابوالشامات» از مجموعه هزار و یک شب براساس نظریه «سفر قهرمان» جوزف کمپبل

هزار و یک شب یکی از آثار داستانی فاخری است که ریشه در فرهنگ­ های گوناگون شرقی به ویژه ایران دارد. این اثر به لحاظ تعلیمی، بسیار سودمند است و اگر براساس نظریه­ ای متقن تحلیل شود، نتایج به دست­ آمده درباره وجوه تعلیمی آن، علمی و مستند خواهد بود. در این تحقیق، با استفاده از مبانی نظریه کهن­ الگوی «سفر قهرمان» از جوزف کمپبل، خاصه مولفه ­های «عزیمت» و «تشرف»، کارکردهای اخلاقی حکایت­ «علاءالدین ابوالشامات» بررسی و کاویده شده است. دلیل گزینش این نظریه، ظرفیت­ های تعلیمی آراء کمپبل بوده است که ابعاد نوینی از یک اثر ادبی را در حوزه تعلیم و تربیت آشکار می­ کند. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می ­دهد که علاءالدین با دعوت فردی به نام محمود بلخی که نمودی از پیر خردمند است، راهی سفری پرماجرا می ­شود و با گذر از آزمون­ های اخلاقی متعدد که از سوی عوامل درونی و بیرونی صادر شده ­اند، به فردیت می ­رسد. نتایج این آزمون­ ها که ذیل کلان­مفهوم اخلاقی سفر مطرح شده­اند، عبارت است از: دل کندن از تعلقات دنیایی؛ خودباوری و اطمینان به ظرفیت­ های وجودی خویش؛ تعهدپذیری و التزام به انجام پیمان و قول؛ پرهیز از غرور و نفس­ پرستی و تفکر درباره خود؛ همنشینی با انسان­ های خوش­صورت و سیرت؛ اهمیت بازگشت به خویشتن و احترام به نهاد خانواده؛ کنار زدن پرده­ های جهل و درک درست واقعیت و حضور در کنار افراد شایسته؛ به ­دست­ آوردن قدرت­ های مینوی سودمند همچون کرامت.

Keywords:

هزار و یک شب , علاءالدین ابوالشامات , اخلاقیات , سفر , جوزف کمپبل