ارزیابی برخی صفات محرک رشد گیاهی باکتری های اندوفیت جداسازی شده از ساقه و برگ تعدادی از گیاهان دارویی

گیاهان دارویی نقش حیاتی در پیشبرد اهداف ملی، منطقه­ای و جهانی برای تحقق سلامت، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی دارند. از آنجا که رویکرد جهانی در تولید گیاهان دارویی به سمت بهبود کمیت و کیفیت ماده موثره می­باشد، به نظر می­رسد که تغذیه­ی سالم این گیاهان از طریق کاربرد کودهای میکروبی دارای بیشترین تطابق با هدف تولید گیاهان دارویی می­باشد. لذا این تحقیق با هدف جداسازی باکتری­های اندوفیت از ساقه و برگ گیاهان دارویی و ارزیابی صفات محرک رشد گیاهی آنها به­منظور بررسی پتانسیل استفاده از این ریزجانداران به­عنوان کودزیستی انجام شد. به­منظور انجام این پژوهش، بوته­های سالم گیاهان دارویی ریحان، پونه، رزماری و مرزه از مزارع و گلخانه­های اطراف شهر اردبیل جمع­آوری و به آزمایشگاه منتقل شد. عمل جداسازی باکتری­های اندوفیت از ساقه و برگ گیاهان با تهیه سری­های رقت روی محیط کشت آگار مغذی حاوی قارچ­کش انجام شد. کلنی­های رشد یافته­ی متمایز از نظر شکل ظاهری کلنی، رنگ و حاشیه آن و همچنین سرعت رشد باکتری، پس از واکشت و خالص­سازی، در یخچال با دمای چهار درجه سلسیوس نگه­داری گردیدند. در مرحله­ی بعد تولید ایندول استیک اسید، قدرت حل­کنندگی تری کلسیم فسفات، pH محیط کشت، تولید سیانید هیدروژن و پروتئاز در جدایه­ها اندازه­گیری گردید. در این پژوهش در مجموع ۹۵ باکتری اندوفیت از گیاهان مذکور جداسازی و پس از بررسی صفات مرفولوژیک مذکور و سرعت رشد آنها در نهایت ۵۲ جدایه (از هر گیاه ۱۳ جدایه) متفاوت انتخاب شد. نتایج حاصل نشان داد که تمامی باکتری­های اندوفیت مورد مطالعه قادر به تولید ایندول استیک اسید در غلظت ۱۰۰ میلی گرم در لیتر ال- تریپتوفان بودند. توانمندترین باکتری­ها از نظر تولید IAA در پونه (جدایه­های p ۴، p ۳ با تولید به­ترتیب ۳/۱۵ میلی­گرم در لیتر، ۶/۱۱ میلی­گرم در لیتر ایندول استیک اسید) و ریحان (جدایه B۱ با تولید ۰/۱۳ میلی­گرم در لیتر ایندول استیک اسید) مشاهده شد. همه جدایه­های این تحقیق توانایی انحلال تری کلسیم فسفات را داشتند. قوی­ترین جدایه­ی حل­کننده فسفر ( S۵با میزان انحلال ۶۴۶ میلی گرم در لیتر) در بین باکتری­های جداسازی شده از گیاه مرزه مشاهده شد. کمترین مقدار توان حل­کنندگی فسفر، در باکتری­های جداسازی شده از رزماری (جدایه  R۴با میزان انحلال ۱۰۰ میلی گرم در لیتر) مشاهده شد. در پژوهش حاضر همه ریزجانداران مورد ارزیابی قادر به تولید سیانید هیدروژن از مقدار کم تا خیلی زیاد بودند. در ارزیابی توانایی تولید آنزیم پروتئاز در باکتری­های اندوفیت جداسازی شده، تشکیل هاله شفاف تنها در اطراف کلنی باکتری­های S۱، S۴، B۹، B۱۲، B۳، B۱۱، R۷، p ۶ و p ۴ مشاهده شد. با توجه به نتایج، پیشنهاد می­گردد اثرات جدایه­های برتر بر میزان رشد و عملکرد گیاهان دارویی مورد استفاده در این پژوهش در شرایط گلخانه و مزرعه بررسی گردد.

Keywords:

ایندول استیک اسید , انحلال فسفر , سیانید هیدروژن , پروتئاز , کودزیستی