پژوهشی در اعتبارسنجی روایت «معائش عباد» با تکیه بر آرای فقیهان امامی

هرچند بنابر آگاهی های موجود کتاب تحف العقول از جمله منابع حدیثی متقدم است که به دست علی بن حسن بن شعبه حرانی معاصر شیخ صدوق (م ۳۸۱ق) تالیف شده است, اما نخستین اشاره ها به آن در آثار سده های دهم و یازدهم هجری دیده می شود. نقل حدیث «معائش عباد» از این کتاب در المکاسب شیخ انصاری (م ۱۲۸۱ق) موجب شهرت بیشتر تحف العقول در محافل فقهی گردید. فاصله زمانی تدوین کتاب تا نخستین اشاره ها به آن از یکسو و نبود طریق متصل تا مولف از سوی دیگر در کنار ناشناخته بودن او و فقدان سند روایات کتاب سبب بی اعتباری احادیث آن، از جمله حدیث مذکور, نزد برخی فقیهان شده است. در مقابل، برخی فقها شهرت حدیث را جبران کننده ضعف سندی آن قلمداد کرده و موافقت محتوای حدیث با قواعد عقلی و نقلی را دلیلی بر اعتبار آن دانسته اند. این نوشتار می کوشد با طرح و بررسی موافقان و مخالفان اعتبار این حدیث, درباره اعتبار این حدیث و کتاب تحف العقول سخن گوید.

Keywords:

روایت «معائش عباد» , اعتبارسنجی , فقیهان امامی , المکاسب , تحف العقول