غربال لاین های بومی عدس با استفاده از روش GGE biplot تحت شرایط دیم

     مهم ترین هدف در تمام برنامه های اصلاحی محصولات زراعی افزایش عملکرد است و بهبود عملکرد نیاز به استفاده از روش های آماری کارامد برای تعیین ژنوتیپ های برتر دارد. در تعیین برتری ژنوتیپ علاوه بر عملکرد بالا، پایداری عملکرد در محیط های مختلف نیز باید در نظر گرفته شود. تجزیه بای پلات روش مناسبی برای انتخاب ژنوتیپ های برتر و افزایش کارایی انتخاب است. در این تحقیق از روش GGE biplot برای بررسی پایداری عملکرد دانه ۲۰۵ لاین و رقم عدس در قالب طرح آگمنت طی سه سال زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان تحت شرایط دیم استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب ارقام شاهد نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال × رقم برای عملکرد دانه معنی دار بود به این ترتیب لاین ها با استفاده از روش گرافیکی GGE biplot مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج نشان داد که مولفه اول و دوم به ترتیب ۶۸/۳ و ۲۸/۵ درصد (در مجموع ۹۶/۸ درصد) از کل تغییرات عملکرد را توجیه نمودند که نشان دهنده اعتبار بالای بای پلات در تبیین تغییرات G+GE است. همچنین نتایج نشان داد لاین های ۱۷۰ و ۱۶۴ بهترین لاین در سال اول و لاین های ۱۵۷ و ۱۸۳ بهترین لاین در سال سوم بودند. لاین شماره ۱۶۷ علاوه بر داشتن عملکرد بالا نوسانات عملکرد کمتری داشت. این لاین با قرار گرفتن در مرکز دوایر به عنوان لاین ایده آل و لاین های ۱۶۴، ۱۷۰، ۱۴۷، ۱۲۲ و ۷ بعد از آن در رتبه های بعدی قرار گرفتند. لاین های ۱۴۷، ۱۲۸، ۷، ۱۶۰، ۵۱، ۱۴۸، ۱۵۶ و ۱۶۰ نیز علاوه بر داشتن عملکردی بیشتر از عملکرد میانگین دارای فاصله کمی با محور پایداری بوده و نوسانات عملکرد کمتری داشتند. لاین های شماره۸، ۵۷، ۱۵۷، ۸۶، ۱۸۶، ۸۳، ۱۴۰، ۱۶۴ و ۱۷۰ با وجود داشتن عملکرد بالا، دارای نوسانات عملکرد بالا بودند. بررسی چند ضلعی بای پلات منجر به شناسایی دو ابرمحیط شد که در بین این محیط ها سال اول بیشترین قدرت تمایز کنندگی را در بین سال ها داشت. وجود زاویه ۹۰ درجه بین سال اول و دوم نشان دهنده عدم همبستگی بین این دو سال و متفاوت بودن شرایط آن ها و زاویه بزرگتر از ۹۰ درجه سال دوم با این سال ها نشان­دهنده همبستگی منفی آن با سال اول و دوم بود.

Keywords:

Ideal line , Lentil , Mega-environment , Rainfed conditions , Yield stability , ابرمحیط , پایداری عملکرد , شرایط دیم , عدس , لاین ایده آل