بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) با استفاده از صفات مورفولوژیک و درصد اسانس

با وجود اهمیت گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) که یکی از اصلی ترین گیاهان دارویی پرمصرف در سراسر جهان می باشد، اطلاعات ناچیزی در مورد تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی آن در ایران وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی ۱۵ توده بابونه آلمانی براساس خصوصیات مورفولوژیک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام و صفات ارتفاع، قطر گل، قطر نهنج، وزن تر گل، وزن خشک گل، زی توده تر، زی توده خشک، شاخص گلدهی، درصد اسانس و درصد کامازولن مورد بررسی و تجزیه واریانس قرار گرفت. جمعیت ها از نظر تمامی صفات اختلاف معنی دار (P≤۰.۰۱) داشتند. تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای صفات زی توده تر، زی توده خشک و درصد کامازولن بیش از ۶۰% بدست آمد. وراثت پذیری صفات درصد کامازولن (۹۴.۰۴)، زی توده تر (۹۳.۰۹)، ارتفاع گیاه (۹۰.۵۹)، قطر گل (۸۶.۵۲)، وزن خشک گل (۸۴.۱۵) و زی توده خشک (۸۳.۰۸) مقادیر قابل توجهی بدست آمد. بالاترین و کمترین زی توده خشک مربوط به جمعیت های همدان و اورآ به ترتیب با ۹۷۰۰ و ۷۵۳ کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین درصد کامازولن و درصد اسانس به ترتیب از جمعیت دهرود (۱۴.۱۰)، جم و ریز (۰.۶۱) بدست آمد. قطر گل بالاترین همبستگی (۰.۶۲) با درصد اسانس داشت. عملیات تجزیه رگرسیون گام به گام برای درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته انجام شد که به ترتیب چهار صفت قطر گل، ارتفاع، وزن تر و خشک گل وارد مدل شدند که ۵۹% تغییرات را توجیه کردند. در تجزیه علیت برای درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته، بیشترین اثر مستقیم مربوط به وزن تر گل (۱.۰۹) و بیشترین اثر غیرمستقیم مربوط به وزن تر گل از طریق وزن خشک گل (۱.۰۶) بود. نتایج تجزیه خوشه ای، جمعیت های مورد بررسی را در سه گروه قرار داد که گروه بندی آنها از توزیع جغرافیایی پیروی نمی کرد.

Keywords:

جمعیت های بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) , زی توده , درصد اسانس , رگرسیون گام به گام , تجزیه علیت