بهره گیری از روش آماری هیدروژئومرفولوژی در برآورد رسوب تولیدی حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای)

فرسایش حوزه های آبخیز و بار رسوب رودخانه ها از چالش های جدی مدیریت منابع آب کشور است که تبعات منفی در بهره برداری از تاسیسات آبی و سدها دارد. از آنجا که حجم رواناب و شدت فرسایش خاک و بده رسوب در حوزه های آبخیز به ویژگی های هیدروژئومرفولوژیک حوزه آبخیز بستگی دارد، این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگی های هیدروژئومرفولوژیک و محاسبه مقدار رسوبدهی ویژه در حوزه های آبخیز انجام یافته است. به منظور دست یابی به هدف پژوهش و بررسی نقش عوامل پوشش گیاهی، تندی شیب و نفوذپذیری خاک در شکل گیری رخساره های فرسایشی، حوزه آبخیز زنوزچای، یکی از زیر حوزه های فرعی حوزه آبخیز زیلبرچای که دارای عدد تراکم شبکه زهکشی بالاتر در مقایسه با سایر زیرحوزه ها می باشد، انتخاب شد. محاسبه وزن هر یک از عوامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی انجام یافت و پس از تحلیل رگرسیونی به روش گام به گام، ضرایب تبیین آنها با وزن رخساره های ژئومرفولوژی در سطح اطمینان ۹۵ درصد به دست آمد. حجم رواناب تولیدی در حوزه های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای، بر اساس روش SCS محاسبه شد. درنهایت، با جایگزینی ضرایب تبیین ویژگی های حوزه آبخیز، به عنوان ضرایب نمایی در رابطه پیشنهادی دبی-رسوب، رسوب دهی ویژه در حوزه های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای بترتیب ۶۰/۱۶۳ و ۹۷/۶۷۴ تن در کیلومترمربع برآورد شد. نتایج حاصل از مقایسه مقادیر محاسباتی با آمار مشاهداتی رسوب در طول دوره ۳۵ ساله،  نشان داد مقدار رسوب محاسباتی در دو حوزه آبخیز مورد مطالعه بترتیب با اطمینان ۸۵ و ۹۱ درصد مورد تایید است.

Keywords:

Especial Deposition Rate , SCS method , Analytical Hierarchy Process (AHP) , Regression analysis , Zonouz Chai , رسوب ویژه , روش شماره منحنی , تحلیل سلسله مراتبی (AHP) , رخساره ژئومرفولوژی , زنوزچای