تجزیه خوشه ای برخی از ژنوتیپ های گلرنگ با استفاده از تعدادی ویژگی زراعی

  گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تنها گیاه دانه روغنی است که بومی ایران بوده و کشور ما به­عنوان یکی از مراکز تنوع آن شناخته می شود. مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مختلف، اطلاعات با ارزشی را درباره نگهداری و استفاده از ژرم پلاسم در اختیار اصلاح گران قرار می دهد تا از آن برای افزایش کارآیی برنامه های اصلاحی استفاده کنند. به­منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی گلرنگ، ۶۴ ژنوتیپ گلرنگ توسط ۲۰ صفت زراعی و موفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد دانه چروکیده طبق فرعی دارای بیشترین ضریب تغییرات و قطر طبق فرعی دارای کمترین ضریب تغییرات بود. همچنین صفات وزن دانه طبق فرعی، تعداد شاخه فرعی، تعداد طبق شاخه فرعی، قطر طبق اصلی، عملکرد تک بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نیز دارای ضریب تغییرات نسبتا بالایی بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای با استفاده از صفات مورفولوژیکی و بر اساس فاصله اقلیدسی و به روش وارد انجام گرفت نشان داد ۵ خوشه مختلف وجود داشت. ژنوتیپ های خوشه سوم از نظر صفات مهمی همچون وزن هزاردانه، عملکرد دانه و محتوای روغن برتر بودند در حالی­که خوشه های دیگر از نظر تعداد طبق و شاخص برداشت حایز اهمیت بودند. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیک و زراعی نتوانست ژنوتیپ ها ی گلرنگ را از لحاظ منشا جغرافیایی تفکیک نماید و ژنوتیپ ها ی ایرانی در بیشتر خوشه ها حضور داشتند که این امر نشان دهنده تنوع بالای ژنوتیپ ها ی ایرانی است. لذا بر اساس عدم تطابق تنوع ژنتیکی و جغرافیایی بدست آمده در این مطالعه به نظر می رسد که انتخاب ژنوتیپ ها جهت اجرای برنامه های اصلاحی در گلرنگ بهتر است با استفاده از تنوع ژنتیکی صورت گرفته و از توده های بومی گلرنگ زراعی ایران بعنوان یک منبع غنی ژنتیکی در برنامه های به نژادی گلرنگ استفاده شود

Keywords:

Multivariate analysis of variance , Genetic variation , Safflower , Morphologic traits , تجزیه واریانس چندمتغیره , تنوع ژنتیکی , گلرنگ , صفات مورفولوژیکی