بررسی ترکیب پذیری لاین های اصلاح شده چغندرقند برای صفات کمی و کیفی و تحمل به بیماری ریزومانیا

یکی از مهم­ترین مراحل در تهیه ارقام هیبرید چغندرقند برای صفت موردنظر، انتخاب لاین یا سینگل کراس مناسب می­باشد. در این مطالعه ۱۲ نتاج حاصل از تلاقی ۴ لاین چغندرقند (به­عنوان پایه مادری) با سطوح متفاوت مقاومت به ریزومانیا با سه والد گرده­افشان ۲۷۲۷۰، ۲۷۲۷۳ و ۲۷۲۷۴ )به­عنوان پایه پدری) به همراه والدین در قالب طرح لاتیس۵×۵ با ۴ تکرار در دو منطقه (مشهد و شیراز) در شرایط مزرعه آلوده (Nursery) به ریزومانیا مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد ریشه (RY)، عملکرد شکر (SY)، درصد قند (SC‍‍)، سدیم (Na)، پتاسیم (K)، ازت مضره ( N- )، درصد قند سفید (WSC)، ضریب استحصال (PUR) و درصد ملاس ((MS صفات موردبررسی بودند. داده‎ها به­صورت مدل ژنتیکی فاکتوریل در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی تجزیه شدند. نتایج تجزیه ژنتیکی در هر دو منطقه نشان داد که بین والدها برای کلیه صفات به­جز  K و N-α تفاوت معنی­دار وجود دارد و واریانس هیبرید­ها برای صفات کمی RY و SY  معنی دار شدند. در آزمایش مشهد، لاین  L۳و گرده­افشان T۳ و در آزمایش شیراز لاین­های L۳  و L۱  و گرده­افشان T۳ به­عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی برای صفات RY ، SY و   N-α انتخاب گردیدند. برآورد ترکیب­پذیری خصوصی تلاقی­ها نشان داد در آزمایش مشهد، تلاقی­های L۱×T۳ ، L۲×T۲،  L۳×T۱ و L۴×T۱ و در آزمایش شیراز تلاقی­های L۱×T۱ , L۲×T۳ و  L۱×T۳مقادیرSCA  مثبت و معنی­داری برای صفات RY و SY داشتند. به­طور­کلی نتایج نشان داد که تلاقی والد مادری سینگل کراس حساس به ریزومانیا (L۱) با والد پدری (T۳) بهترین هیبرید ازنظر عملکرد در بین هیبریدهای موجود بود.

Keywords:

General Combine ability (GCA) , Root yield , Rhizomania and sugar beet , Specific combine ability (SCA) , ترکیب پذیری عمومی , ترکیب پذیری خصوصی , عملکرد ریشه , ریزومانیا و چغندرقند