بررسی ارتباط برخی از صفات زراعی و مورفولوژیکی با عملکرد در لاین های نسل هفتم سویای حاصل از پرتو دهی با اشعه گاما

نسل هفتم (M۷) ۳۳ لاین جهش یافته حاصل از جهش با پرتو گاما در سویا با دزهای جذبی ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ گری، رقم L۱۷ مادری که لاین های جهش یافته از آن مشتق شده بودند و دو رقم تجاری ویلیامز (WI) و کلارک (CL) در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به منظور بررسی ارتباط برخی از صفات زراعی مهم و مورفولوژیکی با عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که لاین های جهش یافته و ارقام تجاری و والدی بررسی شده از نظر تمامی صفات به غیر از صفت تعداد دانه در غلاف اختلاف معنی داری داشتند. عملکرد تک بوته بیشترین همبستگی مثبت را با شاخص برداشت (۸۸۶/۰r=) داشت. در مدل رگرسیون چندگانه با روش تجزیه رگرسیون گام به گام ۷/۹۹ درصد از تغییرات عملکرد تک بوته به عنوان متغیر وابسته توسط صفات شاخص برداشت و وزن خشک اندام هوایی (عملکرد بیولوژیکی) توجیه گردید، که اهمیت شاخص برداشت بیش از صفات دیگر بود. با استفاده از روش تجزیه رگرسیون صعودی به جز صفات شاخص برداشت و وزن خشک اندام هوایی صفات با اهمیت کمتر (تعداد برگ، وزن خشک ریشه و ارتفاع بوته) نیز در مدل رگرسیونی وارد شدند که نقش توجیهی بسیار کمی داشتند. طبق نتایج تجزیه علیت بیشترین و کمترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد تک بوته به ترتیب مربوط به صفات شاخص برداشت (۶۲/۰) و ارتفاع بوته (۰۰۱/۰) بود. بنا براین شاخص برداشت را می توان به عنوان معیار گزینش در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد لاین های جهش یافته مورد استفاده قرار داد. طبق نتایج تجزیه به عامل ها، شش عامل مستقل از هم، مجموعا ۸۹ درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند. عامل اول، ۳۵ درصد از واریانس کل را توجیه نمود و به عنوان عامل عملکرد نام گذاری شد.

Keywords:

جهش , تجزیه رگرسیون , همبستگی فنوتیپی , تجزیه علیت , تجزیه عامل ها