بررسی کمیت و کیفیت اسانس بذر گیاه Pimpinella aurea DC. در سه رویشگاه استان تهران

گونه Pimpinella aurea DC. یکی از فراوان ترین گونه‎های چند ساله جنس Pimpinella در ایران است و پراکندگی جغرافیایی آن در شمال غرب، غرب، مرکز، شمال شرق و جنوب شرق ایران می‎باشد. این گونه معطر و دارای اسانس بوده که اسانس آن دارای اثر ضدمیکروبی است. در این تحقیق، به منظور ارزیابی کمیت و کیفیت اسانس بذر گیاه P. aurea و همچنین مطالعه اثر احتمالی اندازه بذر بر میزان اسانس، بذرهای گیاه در سال ۱۳۸۹ از سه رویشگاه در استان تهران (توچال، وردآورد و لواسانات) جمع آوری شد و پس از خشک کردن در سایه، ابتدا با استفاده از الک هایی با مش ۲۰، ۲۵ و ۳۰ از هم جدا شدند. از هر کدام از نمونه ها به صورت جداگانه به روش تقطیر با آب اسانس گیری بعمل آمد. میانگین بازده اسانس بذر منطقه توچال با مش های ۲۰، ۲۵ و ۳۰ به ترتیب ۰۱/۴%، ۲۰/۳% و ۱۲/۱% بدست آمد. در نمونه منطقه وردآورد بازده اسانس با همان اندازه‎ها به ترتیب ۶۹/۵%، ۲۰/۳% و ۹۴/۱% بود و در نمونه منطقه لواسانات به همان ترتیب، بازده اسانس به ترتیب ۲۱/۳%، ۷۰/۲% و ۸۵/۱% بود. نتایج بیانگر این بود که با ریزتر شدن اندازه بذرها بازده اسانس کاهش چشمگیری یافت. برای شناسایی ترکیب های موجود در اسانس ها و تعیین درصد کمی آنها از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. در اسانس بذرهای این گونه با اندازه‎های متفاوت، که از رویشگاه ‎های مختلف جمع آوری شده بودند، ترکیب اصلی اسانس بتا-بیزابولن بود که مقدار آن بین ۲/۵۷% تا ۶/۸۳% متفاوت بود. ترکیب شاخص دیگر اپوکسی آلو-آرومادندرن بود که بین ۹/۳% تا ۶/۳۰% متغیر بود. نتایج نشان داد که اندازه بذرها تاثیر قابل ملاحظه ای بر کیفیت اسانس ندارد. همچنین اسانس بذرهای جمع آوری شده از منطقه وردآورد که دارای اقلیم گرم و خشک تری نسبت به دو منطقه دیگر بود، از کمیت و کیفیت بهتری برخوردار بود.

Keywords:

Pimpinella aurea DC , ترکیب‎های شیمیایی اسانس , بتا-بیزابولن , رویشگاه , بذر