بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس اندام های مختلف گونه Centaurea depressa M. Bieb.

گیاه Centaurea depressa M. Bieb. به نام گل گندم، یک گیاه داروییست که از عصاره آن برای شستشوی چشم استفاده می شود و ناراحتی های دستگاه گوارش را تا حدودی کاهش می دهد. در این تحقیق به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس اندام های مختلف گونه C. depressa، گیاه از مناطق دماوند و تهران در مرحله گلدهی جمع آوری گردید. اندام های گیاهان به صورت سه نمونه ساقه همراه برگ، ریشه و گل آذین تفکیک شده، در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه های فوق با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیب های اسانس از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل آذین منطقه دماوند (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) به ترتیب ۱۸/۰%، ۱۳/۰% و ۰۷/۰% و منطقه باغ گیاه شناسی به همان ترتیب ۱۰/۰%، ۱۳/۰% و ۰۸/۰% بود. در منطقه دماوند بیشترین ترکیب های اسانس ساقه و برگ تیمول (۵/۵۶%)، اسپاتولنول (۷/۱۲%) و جرماکرن D (۹/۹%) بود. ترکیب های اصلی اسانس ریشه پنتادکادین-۱-ال (۲/۳۲%) و سیس-۷-هگزادسن (۵/۲۹%) بودند. جرماکرن دی، جرماکرن B و تیمول (۴/۳۲%، ۴/۹% و ۷/۸%) بیشترین ترکیب های اسانس گل آذین بودند. در منطقه باغ گیاه شناسی بیشترین ترکیب های اسانس ساقه و برگ اسپاتولنول (۴/۲۵%)، Eudesma-۴(۱۵)-۷-diene-۱-b-ol (۵/۱۴%) و جرماکرن D (۷/۱۳%) بود. ترکیب های اصلی اسانس ریشه تترادکانال (۷/۳۰%)، کاریوفیلن اکساید (۷/۲۳%) و سیس-۷- هگزادسن (۳/۲۲%) بود. تترادکانال (۳/۸۲%) و سیس-۷-هگزادسن (۵/۱۵%) بیشترین ترکیب های اسانس گل آذین بودند. با توجه به نتایج درمی یابیم که در ترکیب های اصلی اسانس دو رویشگاه و حتی اندام های مختلف یک رویشگاه تنوع وجود دارد.

Keywords:

Centaurea depressa M. Bieb , ‍Compositeae , ترکیب های شیمیایی اسانس , تترادکانال , تیمول , جرماکرن D