تحلیل نهادی بانکداری بدون ربا با استفاده از مدل چهارسطح ویلیامسون

اقتصاد نهادگرا که در راستای ضعفها و نا رسایی های اقتصاد جریاناصلی شکل گرفت پارادایم جدیدی را به علم اقتصاد عرضه میکند. با استفاده از چارچوب تحلیلی اقتصاد نهادگرا میتوان از زاویه ای جدید به واقعیت نگاه کرد و از حقایق جدیدی پرده برداشت. از آنجایی که اولیور ویلیامسون جامع ترین دسته بندی را از اقتصاد نهادگرا ارائه کرده است در این تحقیق از مدل ویلیامسون۲ استفاده گردیده است. بانکداری بدونربا در راستای ممنوعیت ربا دراسلام و حذف نرخ بهره از نظام بانکی شکلگرفت اما با گذشت چندین دهه آن هدف اصلی(حذف بهره از نظام بانکی) تا کنون محقق نشده است و تا تحقق آن نیز فاصله ای زیادی وجود دارد؛ زیرا بانکداری بدون ربا درعمل با بانکداری ربوی فرقی چندانی ندارد. سوالی که مطرح میشود این است که چرا بانکداری بدونربا موفق به حذف بهره از نظامبانکی نشده است و در عمل شبیه بانکداری ربوی است؟ به نظر میرسد بسترفرهنگی یا محیط نهادی تاثیر زیادی در عملکرد سازمانها و ساختارهای اجرایی دارد. بسترفرهنگی متشکل از فرهنگ، ایدئولوژی، باورها و ارزشها کارایی حقوق مالکیت را تعیین میکند. حقوق مالکیت نیز کارایی ساختارهای اجرایی و راهبری را تعیین میکند. ممنوعیت ربا در اسلام بعنوان یک نهاد غیررسمی موجبات شکل گیری نهادرسمی قانون عملیات بانکی بدونربا را فراهم میکند و این قانون در قالب ساختار اجرایی بانکداری بدون ربا عملیاتی میشود. اما از آنجایی که نظام اقتصاد سرمایه داری برمبنای نرخ بهره شکل گرفته است و نرخ بهره از نظام بانکی قابل حذف نیست لذا عقود و قراردادهای اسلامی درقالب بانکداری ربوی قابل اجرا نیست و باید سازوکاری متناسب با ماهیت این قراردادها طراحی شود. سازوکار موردنظر نیز توسط بعضی محققین و اندیشمندان طراحی شده است که متشکل از (۱بانک قرض الحسنه (۲ بانک سرمایه گذاری(۳ شرکتهای لیزینگ میباشد (صمصامی و داودی .(۱۳۸۹

Keywords:

بانکداری بدون ربا , نرخ بهره , نرخ سود , نهادگرایی , مدل ویلیامسون ,