شکل گیری، توسعه و سقوط شهر «شاپور خواست» بر اساس داده های باستان شناختی و متون تاریخی

مهتاب اسلامی نسب; بهروز افخمی; حبیب شهبازی شیران

شکل گیری، توسعه و سقوط شهر «شاپور خواست» بر اساس داده های باستان شناختی و متون تاریخی

Publish place: Archaeological Studies، Vol: 12، Issue: 3

Publish Year: 1399

نوع سند: مقاله ژورنالی

زبان: Persian

This Paper With 24 Page And PDF Format Ready To Download

دریافت فایل کامل Paper

Certificate
من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

https://civilica.com/doc/1292609

شناسه ملی سند علمی:

JR_JARCS-12-3_001

تاریخ نمایه سازی: 25 مهر 1400

Abstract:

مطالعات باستانشناختی شهرهای کهن، نقش بسزایی در شناخت چگونگی شکلگیری، توسعه، سقوط و اضمحلال شهرها در ادوار مختلف تاریخی دارد. بنا به روایت مورخان و جغرافیدانان اوایل دوران اسلامی (منابع قرون ۳ تا ۸ ه.ق)، شهری بنام شاپور خواست در غرب ایران بر سر راه همدان به خوزستان وجود داشته است که در زمان شاپور اول ساسانی بنیان نهاده است. این شهر در دوران اسلامی ادامه حیات داده و به ویژه در قرن ۴ ه.ق به دلیل حضور خاندان محلی آلحسنویه و توجه ایشان به عمران و آبادانی منطقه، به اوج رونق و توسعه خود رسیده است. شهر شاپور خواست در قرون ۷ یا ۸ ه.ق متروک و در شمال غرب آن؛ شهر امروزی خرمآباد به فاصله اندک زمانی شکل گرفت. با گسترش خرمآباد امروزی، بقایای شاپور خواست زیر بافت شهری مدفون شده است. پژوهش حاضر بر اساس اطلاعات منابع مکتوب تاریخی و دادههای حاصل از شواهد باستانشناختی و میدانی را به منظور مطالعه چگونگی شکلگیری استقرار، توسعه و رونق و سرانجام سقوط و اضمحلال شهر شاپور خواست را موردمطالعه قرار داده است. نتایج نشان می دهد؛ هستهی اولیهی شهر در دوره اشکانی شکل گرفته است. این شهر با داشتن شرایط زیستمحیطی مناسب و قرار گرفتن بر سر راههای باستانی توسعه یافته و از شهرهای مهم منطقه در دوران اسلامی بوده است. در دوره ایلخانی شرایط اکولوژیکی و محیطی ازجمله مهم ترین عوامل متروک شدن شهر بوده اند.

Keywords:

شکل گیری , شاپور خواست , توسعه , سقوط , دوران اسلامی , دوره ساسانی

Authors

مهتاب اسلامی نسب

دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

بهروز افخمی

دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

حبیب شهبازی شیران

استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :

ابناثیر، عزالدین ابوالحسن علی، (۱۳۵۱)، الکامل فیالتاریخ، ترجمه علی هاشمی ...
ابنبلخی، (۱۳۶۳)، فارسنامه، به اهتمام و تصحیح گای لسترنج و ...
ابنحوقل، ابوالقاسم محمدبن حوقل، (۱۳۴۵)، صورهالارض، ترجمه جعفر شعار، تهران: ...
ابنخلدون، (۱۳۸۳)، العبر تاریخ ابنخلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: موسسه ...
ابنفقیه همدانی، ابوبکر احمدبن محمدبن اسحاق، (۱۳۴۹) ، مختصرالبلدان، ترجمه ...
اصطخری، ابواسحاق ابراهیمبن محمد، (۱۳۷۳)، ممالک و مسالک، ترجمه محمدبن ...
اسلامی نسب، مهتاب؛ افخمی، بهروز؛ شهبازی شیران، حبیب؛ رضالو، رضا، ...
ایزدپناه، حمید، (۱۳۷۶)، آثار باستانی و تاریخی لرستان، تهران: انجمن ...
بنداری اصفهانی، قوامالدین فتحبن علی، (۲۵۳۶) ، تاریخ سلسله سلجوقی ...
بینام، (۱۳۱۸) ، مجملالتواریخ والقصص، به تصحیح ملکالشعرای بهار و ...
پرویز، احمد، (۱۳۸۰)، پل و تحول آن در قلمرو ابوالنجم ...
پورغلام، معصومه؛ خاکباز، ناهید، (۱۳۷۶)، سکههای ضرب شاپورخواست، شقایق، سال ...
جوادی، محمدرضا؛ نوروزبرازجانی، ویدا، (۱۳۷۹)، شناسایی مقدماتی تپهها و معرفی ...
جوینی، عطاءملکبن محمد، (۱۳۸۷)، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح محمدبن ...
حمزه اصفهانی، حمزهبن الحسن، (۱۳۶۷)، تاریخ پیامبران و شاهان (تاریخ ...
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین حسینی، (۱۳۳۳)، تاریخ حبیبالسیر فی اخبار ...
خودگو، سعادت، (۱۳۷۸)، اتابکان لر کوچک (تاریخ سیاسی اجتماعی لرستان ...
دالوند، حمیدرضا، (۱۳۸۸)، تاریخ و معماری دژ شاپورخواست (قلعه فلک ...
شرفالدین علی یزدی، (۱۳۳۶)، ظفرنامه، تاریخ عمومی مفصل ایران در ...
عبدلی فرد، فریدون، (۱۳۸۳)، چاپارخانه ها و راههای چاپاری در ...
قاسمی، سید فرید، (۱۳۸۲)، تاریخ خرمآباد، خرمآباد: افلاک ...
قوچانی، عبدالله، (۱۳۷۳)، «قلمرو حکومت ابوالنجم بدربن حسنویه به استناد ...
کریمی، فاطمه، کیانی، محمدیوسف، (۱۳۶۴)، هنر سفالگری دوره اسلامی ایران، ...
عادلی، جلال، (۱۳۸۵-۸۶)، گزارش کاوش پامنار خرمآباد، ، سازمان میراث ...
لرزاده، زهرا، (۱۳۸۷)، باستان شناسی پهنه فرهنگی: مورد مطالعاتی پهنه ...
مستوفی قزوینی، حمدالله، (۱۳۶۲) الف)، نزههالقلوب، به سعی و اهتمام ...
مستوفی قزوینی، حمدالله، (۱۳۶۲) ب)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین ...
مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد، (۱۳۶۱)، احسنالتقاسیم فی معرفهالاقالیم، ترجمه علینقی ...
میرخواند، محمدبن خاوندشاهبن محمود، (۱۳۵۷)، روضهالصفای ناصری، تهران: اساطیر، جلد ...
مینورسکی، ولادیمیر فئودورویچ، (۱۳۷۲)، تعلیقات بر حدودالعالم من المشرق الی ...
نوایی، عبدالحسین، (۱۳۴۱)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور ...
یاقوت حموی، شهابالدین ابوعبدالله یاقوت ابن عبدالله، (۱۳۶۲)، برگزیده مشترک ...
یاقوت حموی، شهابالدین ابوعبدالله یاقوت ابن عبدالله، (۱۳۸۳)، معجمالبلدان، ترجمه ...
یزدانی، ملیکا، احمدی، حسین، امامی، سید محمد امین، عبداالله خان ...
Abdoli Fard, F. ۲۰۰۲. The chapar khanahs and chapar roads ...
Adeli , J. ۲۰۰۷.The unpublished archaeological reports of Pa-Menar, Publications ...
Blair, S. ۱۹۹۲. The monumental inscriptions from early Islamic Iran ...
Bondari Esfahani, G. ۱۹۷۷. History of the Seljuk dynasty, translated ...
Dalvand, H. ۲۰۰۹. Tarikh va memari-e dezh-e Shapurkhast (Ghale Falak-Ol-Aflak), ...
Eslami nasab, M. Afkhami,B. Shiran, H.S. Rezaloo. R. ۲۰۱۸. “Location ...
Ghasemi, S. ۲۰۰۳. History of Khorramabad, Khorramabad: Aflak] in Persian[ ...
Hamza al-Isfahani, H. ۱۹۸۸. History of Prophets and Kings/Taʾrīk̲h̲ sinī ...
Herzfeld, E.۱۹۲۹.‘‘Bericht über archäologische beobachtungen im südlichen Kurdistan und in ...
Ibn al-Athir, ۱۹۷۲. al-Kāmil fit-Tārīkh, translated by Ali Hashemi Haeri, ...
Ibn al-Balkhi, ۱۹۸۴. Fars-Nama, edited by Guy Le Strange and ...
Ibn al-Faqih al-Hamadani, A. ۱۹۷۰. Al-boldan, translated by H. Masood, ...
Ibn Hawqal, A. ۱۹۶۶. Surat al-‘Ard, translated by Ja’far Shoar, ...
Ibn Khaldun, ۲۰۰۴. Al-Ibar tarikh-e Ibn-al-Khaldun, translated by Abdol Mohammad ...
Istakhri, A. ۱۹۹۴. Masalik al-mamalik, translated by Mohamad-Ibne Abdollah, Tehran: ...
Izadpanah, H. ۱۹۹۷. Asar-e Bastani Va Tarikhi-e Lorestan, Vol. ۱ ...
Javadi, M. and Norouz Borazjani, V. ۲۰۰۰. Preliminary identification of ...
Juvayni, A. ۲۰۰۸. Tarikh-i Jahangushay, edited by Mohammad ibn Abdolvahab ...
Karimi, F, Kiani.M. ۱۹۸۵. The Art of Pottery of the ...
Khodgoo, S. ۱۹۹۹. Atabakan Lor Kuchak (Social and political history ...
Khwandimir, Ghayath-aldin ibn Hammam- al-Din Husayni. ۱۹۵۴. Taʾrīk̲h̲ Habib al-seir ...
Lorzadeh, Z. ۲۰۰۸. Archeology of landescape: Case Study; Cultural landescape ...
Minorsky, V. ۱۹۹۳. Ḥudūd al-ʿĀlam, translated by Mirhossein Shah, edited ...
Mirkhund, Mohammad Ibn Khavandshah Ibn Mahmoud. ۱۹۷۸. Rawzat al-Safa Naseri, ...
Moghaddasi, Abu Abdullah Mohammad Ibn Ahmad. ۱۹۸۲. Ahsan al-Taqasim fi ...
Mojmal al-Tawarikh wa al-Qasas. ۱۹۳۹. Edited by Malek o-Sho'arā Bahār ...
Moqimizade, Z.۲۰۱۷. Comparative Comparison of City and Urbanism during Sassanid ...
Mustawfi Qazvini, H. ۱۹۸۳ A. Nozhat al-Gholub, in collaboration with ...
Mustawfi Qazvini, H. ۱۹۸۳ B. Tarikh-i guzida, in collaboration with ...
Navai, Abdolhossein. ۱۹۶۲. Historical Documents of Iran from Timur to ...
Parviz, A. ۲۰۰۱. Pol va tahavol-e an dar ghalamro-e Abu ...
Pourgholam, M., and Khakbaz, N. ۱۹۹۷. “Sekehaye zarbe Shapurkhast”, Shaghayegh, ...
Qouchani, A. ۱۹۹۴. “Ghalamro-e hokumat-e Abu Najm Badr ibn Hasanwayh ...
Sharafuddin, A. ۱۹۵۷. Zafar- Nameh, A Detailed General History of ...
Yaqut al-Hamwi, Sh. ۱۹۸۳. al-Mushtarak, translated by Mohammad Parvin Gonabadi, ...
Yaqut al-Hamwi, Sh. ۲۰۰۴. Mu'jam al-Buldan, translated by Alinaghi Monzavi, ...
Yazdani, M, Ahmadi, H, Emami, S, Abdullah Khan Gorji, M, ...

نمایش کامل مراجع