ارزیابی تنوع و شناسایی صفات موثر بر عملکرد جو (Hordeum vulgare L.) تحت شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی آخر فصل

به منظور ارزیابی تنوع و شناسایی مهمترین صفات موثر بر عملکرد ۲۰ لاین امید بخش جو، دو آزمایش جداگانه تحت شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی آخر فصل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان انجام شد. لاین ها در هر دو شرایط رطوبتی، از نظرکلیه صفات دارای تنوع و تفاوت معنی دار بودند. در شرایط تنش رطوبتی، لاین های ۹، ۶ و ۴ دارای بیشترین و لاین های ۱۳، ۱۶و ۱۷ دارای کمترین عملکرد دانه بودند. در این شرایط رطوبتی، افزایش عملکرد لاین شش ردیفه ۹، بیشتر از طریق صفات وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه و در لاین های دو ردیفه ۴ و ۶ از طریق صفات تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی، صفت تعداد سنبله در متر مربع و در شرایط تنش رطوبتی، صفات تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه، دارای بیشترین همبستگی ساده مثبت و معنی دار با عملکرد دانه بودند. لاین های ۲، ۴ و ۱۰ کمترین و لاین های ۱، ۱۳ و ۱۸ بیشترین تغییرات عملکرد را داشتند. صفت تعداد سنبله در متر مربع به عنوان مهمترین صفت موثر بر عملکرد دانه در هر دو شرایط رطوبتی شناسایی شد. بعد از این صفت، صفات وزن دانه در سنبله و وزن پدانکل در شرایط عدم تنش و صفات وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه در شرایط تنش رطوبتی به عنوان مهم­ترین صفات موثر بر عملکرد دانه بودند. بیشترین و کمترین تنوع ژنتیکی به ترتیب مربوط به صفات تعداد سنبله در متر مربع و طول ریشک در شرایط عدم تنش و صفات تعداد سنبله در متر مربع و طول ساقه در شرایط تنش رطوبتی بود. بیشترین و کمترین وراثت پذیری عمومی نیز به ترتیب برای صفات تعداد دانه در سنبله و طول ریشک به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که تعداد سنبله در متر مربع، ضمن داشتن بالاترین تنوع، مهم­ترین صفت موثر بر عملکرد دانه در هر دو شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی انتهای فصل بود و به عنوان موثرترین صفت برای اصلاح عملکرد لاین­های جو مورد مطالعه در هر دو شرایط پیشنهاد می­شود.

Keywords:

جو , تنش رطوبتی , تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی , عملکرد دانه