تحلیل نوسانات بارش- رواناب حوضه مرزی ارس تحت شرایط تغییر اقلیم

در این پژوهش از آمار بارش و رواناب ایستگاههای منتخب حوضه مرزی ارس جهت تحلیل نوسانات بارش و رواناب و پیشنمایی آن برای افق ۲۰۵۰ استفاده شد. با اعمال آزمون پتیت نقطه شکست در سری زمانی بارش و رواناب مورد بررسی قرار گرفت. همچنین از آزمون مان- کندال مرسوم و اصلاح شده، روند بارش و رواناب محاسبه گردید. با روش سن شیب خط روند نیز محاسبه شد. با به کارگیری چهار مدل GCM تحت دو سناریوی انتشار RCP۴.۵ (انتشار پایین) و RCP۸.۵ (انتشار بالا) پیشنمایی برای دوره آتی انجام شد. از ابزار Eureqa Formulize (EF) برای شبیهسازی فرآیند بارش- رواناب استفاده گردید. نتایج نشان داد اکثر جهشهای ناگهانی در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ رخ داده است. ۸۳ درصد از جهشهای فصلی مربوط به رواناب بوده است. همچنین ۶۷ درصد از تغییرات ناگهانی در فصول زمستان و بهار روی داده است. بیشترین افزایش بارش سالانه (طبق سناریوی RCP۴.۵) در ایستگاه نیر به مقدار ۹ درصد و بیشترین کاهش بارش سالانه (طبق سناریوی RCP۸.۵) در ایستگاه خوی به مقدار ۱۱ درصد انتظار میرود. همچنین در مقیاس زمانی فصلی بیشترین کاهش بارش در تابستان خواهد بود. مدل EF با ارائه NRMSE کمتر از ۵/۰ درصد در همه ایستگاهها عملکرد بسیار بالایی را از خود نشان داد. نتایج نشان داد، کمترین میزان شیب خط روند رواناب (فصلی) دوره پایه به مقدار ۳/۱- میلیون مترمکعب در تابستان و مربوط به ایستگاه بدلان بوده است. براساس نتایج این پژوهش، تغییر معنیداری در رواناب سالانه حوضه در دوره آتی روی نخواهد داد.

Keywords:

بارش , جهش ناگهانی , رواناب , شبیه‎‎سازی , مدل گردش عمومی جو