تاثیر آتش سوزی بر تنوع و سطح های غذایی فون خاک در جنگل های هیرکانی (مطالعه موردی: جنگل های گلندرود)

سابقه و هدف: تنوع و فراوانی فون خاک های جنگلی، نقش مهمی در چرخه عنصر­های غذایی دارد و عامل­ های زیان­بار ازجمله آتش سوزی، سبب برهم خوردن تعادل این جامعه ­ها می ­شود. در تحقیق حاضر به تاثیر آتش سوزی بر تنوع، غنا و زیست توده زنده فون خاک پرداخته شده است. مواد و روش ها: این تحقیق در پارسل­ های ۲۰ و ۲۱ سری ۱۱ حوزه آبخیز ۴۸، اداره کل منبع­ های طبیعی و آبخیزداری- نوشهر انجام شد. تعداد ۱۰ پلات ۳۰Í۳۰ سانتی­ متری با عمق ۳۰ سانتی­متر در هر یک از دو تیمار جنگل آتش سوزی شده و جنگل شاهد (مجموعا ۲۰ پلات) به صورت تصادفی و به روش دستی نمونه ­برداری شد. خاک داخل پلات ­ها از محدوده گودال به داخل ظرفی تشت مانند تخلیه شده و پس از جداسازی ماکروفون ها در داخل کیسه ­های پلاستیکی قرار گرفته و برای شناسایی و اندازه گیری زیست توده به آزمایشگاه انتقال داده شد. سپس وزن هر یک از این موجود­ها، با ترازوی دیجیتال (دقت ۰۰۰۱/۰ گرم)، اندازه­ گیری و سپس در سطح راسته و خانواده شناسایی شدند. برای محاسبه شاخص ­های غلبه، تنوع زیستی و غنای فون خاک، از نرم افزار Past و برای انجام تجزیه ­های آماری، از آزمون تی غیر جفتی در محیط نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج و بحث: از کل ماکروفون های شناسایی شده بیشترین فراوانی مربوط به کرم خاکی بوده است و تمام گونه ­ها به جز سوسک های راسته سخت بالپوشان و مورچه ها در منطقه شاهد بیشتر از آتش سوزی شده است. زیست توده کلی سطح ­های تغذیه­ ای تفاوت معنی داری در بین دو تیمار آتش سوزی نشان نداد؛ این در حالی است که میزان آن در منطقه آتش سوزی شده ۳۵/۲ و در شاهد ۷۰/۱ گرم بر متر مربع بود. از بین خرده ­ریزخواران زیست توده، کرم خاکی و سخت بالپوشان افزایش و هزارپایان، خرخاکی ها و دیپلورا در منطقه آتش سوزی شده نسبت به منطقه شاهد کاهش یافتند. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که با گذشت ۵ سال پس از آتش سوزی، به جز شاخص یکنواختی و غلبه گونه ای، دیگر شاخص­ ها اختلاف معنی داری را بین جنگل شاهد با آتش سوزی شده نشان ندادند. این مطلب نشان ­دهنده بازگشت جنگل به حالت اولیه و بازسازی جامعه ­های فون خاک به زمان قبل از آتش سوزی می باشد. از سوی دیگر، مقایسه جمعیت فون خاک در سطح ­های تغذیه­ ای نیز نشان داد که موجود­های خرده ­ریزخوار در منطقه آتش سوزی شده نسبت به دیگر گروه ها بیشترین آسیب و کاهش جمعیت را در اثر آتش سوزی داشته است.

Keywords:

آتش سوزی , توده فون خاک , جنگل های هیرکانی , سطح های تغذیه ای , تنوع زیستی , خرده ریزخواران