تاویلات خلع نعلین در شعر عارفانه

بسیاری از مضامین قرآنی که به شعر فارسی راه یافته است، تنها دربردارنده ترجمان الفاظ و ظواهر قرآنی نیست. شاعران عارف، معمولا، دریافت تفسیری و گاه تاویلی مفسران را نیز به جامه شعر درآورده اند. خطاب الهی ﴿فاخلع نعلیک﴾ به حضرت موسیع در سوره طه، از تعابیری است که توجه بسیاری از شاعران اهل طریقت را به خود جلب کرده است. آنان نیز همچون مفسران عارف، برداشت هایی کاملا عرفانی از این آیه داشته و با تعابیر گوناگون، همان اندیشه ها را به گونه ای رساتر و تاثیرگذارتر بازتاب داده اند. در این مقاله، پس از طرح مختصر داستان دیدار و  گفت وگوی موسیع با خداوند در وادی ایمن و ذکر پیشینه این داستان، روابودن تاویل چنین عباراتی، از دیدگاه امام محمد غزالی بررسی شده است، آن گاه با ذکر نمونه هایی از سنایی، عطار و مولوی، دریافت های شعری ایشان با اندیشه های تاویلی ابوعبدالرحمن سلمی مقایسه شده است. در بخش دیگر این مقاله، خواننده می تواند برخی از مضمون یابی های شاعران پارسی گو را از این تعبیر قرآنی مشاهده کند و در پایان، با تاویل ویژه ملاصدرای شیرازی از «خلع نعلین» که در یکی از مثنوی های خود آورده است، آشنا شود.

Keywords:

خلع نعلین , سوره طه , تاویل , شعر عارفانه , حقایق التفسیر , ملاصدرا