بررسی و تحلیل نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی فضایی نواحی روستایی شهرستان زنجان

 سکونتگاه های روستایی ایران در طول سال های متمادی با توجه به نیروهای محیطی و اجتماعی اقتصادی الگوی پراکنش خاصی پیداکرده اند. که در این میان عوامل جغرافیایی نقش بسزایی در استقرار و نحوه پراکندگی سکونتگاه های روستایی دارند، بعضی از این عوامل می تواند نقش موثرتری نسبت به سایر عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی سکونتگاه های روستایی در شهرستان زنجان می پردازد تا عامل و یا عواملی که نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل دارند مشخص شود. همچنین نقشه پهنه بندی مناطق روستایی در سه تیپ متفاوت از لحاظ استقرار در گروه های روستایی با مقر مناسب، نسبتا مناسب و نامناسب ارائه گردد. برای نیل به این هدف، ۸ عامل طبیعی شامل رودخانه، گسل، بارش، دما، تبخیر، ارتفاع، شیب، لیتولوژی، به عنوان عوامل موثر در محل استقرار سکونتگاه های روستایی انتخاب گردید. در تحقیق حاضر با استفاده از نرم افزار Arc GIS نقشه های عامل به صورت رقومی تهیه و سپس با استفاده از مدل AHP در نرم افزارExpertChoice، وزن هر شاخص به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می دهد در شهرستان زنجان ۳۱ درصد سکونتگاه های روستایی با تعداد ۱۰۳روستا دارای الگوی استقرار مناسب، تعداد ۱۴۹ روستا(۴۵درصد) نسبتا مناسب و تعداد ۸۱ روستا(۲۴ درصد) نیز در الگوی استقرار نامناسب واقع شده اند، که تقریبا تمام آن ها در شمال شرق شهرستان استقراریافته اند. از اینرو در برنامه ریزی های ایمنی و مدیریت بحران به سکونتگاه های روستایی در موقعیت نامناسب توجه ضروری و بیشتری مورد نیاز است.  

Keywords:

نواحی روستایی , عوامل جغرافیایی , پراکندگی فضایی , شهرستان زنجان