درآمدی بر فهم اعیان سازی و پیامدهای ناخوشایند آن، نمونه موردی: تجربه مستاجران درتهران

هدف از این نوشتار مطالعه در مورد مفهوم «Gentrification» است. واژه ای که از حدود نیم قرن پیش در بیان یکی از دغدغه های مطرح در حوزه مسائل شهری و اجتماعی در بافتار شهرهای اروپا و امریکای شمالی، به ادبیات این حوزه ها وارد شد. این واژه با برابرنهاده «اعیان سازی»، اغلب با اشاراتی گذرا در متون شهری و اجتماعی ایران نیز به چشم می خورد و با خود ابهاماتی را به همراه آورده است. به طور مثال برخی به اشتباه آن را جزو رویکردهای مطرح در مرمت شهری (مانند باززنده سازی یا نوسازی) می پندارند و برخی نیز هرچند به تفاوت ماهوی آن با مفاهیم یاد شده توجه کرده اند؛ ولی نسبت به میزان انطباق ابعاد آن با شرایط شهر و محله ایرانی آگاهی ندارند.در این مطالعه، نگارندگان در گام نخست، با هدف معرفی مفهوم اعیان سازی و رفع ابهامات موجود پیرامون این واژه در ایران، به تاریخچه، تعاریف رایج، و سازوکار اعیان سازی، آن طور که در جوامع شهری توسعه یافته تجربه و روایت شده، پرداخته اند. سپس به منظور درک تجربه اقشار آسیب پذیر از اعیان سازی در بافتار یک جامعه ایرانی، مطالعه ای بومی در این خصوص انجام شده است. این بخش از مطالعه با رویکرد کیفی به انجام رسیده است. روش جمع آوری داده ها، مصاحبه، و روش تحلیل داده ها تحلیل تماتیک (مضمونی/ درون مایه ای) است.ماحصل این مطالعه درآمدی است بر فهم اعیان سازی، آن گونه که در متون شهرسازی و جامعه شناسی به آن اشاره شده و در تکمیل آن، شناخت اعیان سازی است، به مثابه یکی از پیامدهای ناخوشایند پروژه های شهری، آن گونه که از سوی شهروندی اجاره نشین و ایرانی تجربه می شود. با تحلیل تماتیک داده های بومی، اعیان سازی برای گروه مورد مطالعه محرکی تنش زا جلوه می کند و «بحران در برساخت هویت، تهدید سلامت، افزایش انزوا، بحران در دلبستگی به مکان و برساخت خاطره، و همچنین تغییر ارزش های اخلاقی اجتماع» درون مایه های اصلی در روایت شرکت کنندگان در این مطالعه و تجربه های پیامدهای ناخوشایند اعیان سازی قلمداد می شوند.

Keywords:

اعیان سازی , بازآفرینی , پیامدها , طرد