اثرات آتش سوزی بر درصد پوشش گیاهی مراتع استپی ایران (مطالعه موردی در مراتع ا ستان یزد)

آتش سوزی از جمله راهکارهای مدیریتی برای اصلاح مراتع محسوب می شود.در این پژوهش به بررسی اثرات آتش بر گونه های گیاهی مهم در مراتع استپی استان یزد پرداخته شده است. برای این منظور، محدوده ای به وسعت یک هکتار درون ایستگاه تحقیقاتی مرتع نیر یزد انتخاب گردید. این عرصه به ۴ بلوک ۱۲۵×۲۰ متر و هر بلوک به ۵ قطعه آمایشی ۲۵×۲۰ متری تفکیک شد. هر قطعه بطور تصادفی به هر یک از تیمارهای ۴ گانه زمان آتش سوزی (بهار ، تابستان ، پاییز، زمستن ) و تیمار آزمایشی بدون آتش سوزی (شاهد) اختصاص داده شد. عملیات آتش سوزی در سال ۱۳۸۳ و اولین آمار برداری از درصد پوشش گیاهان در اوایلمهر سال ۱۳۸۴ انجام و در سال ۱۳۸۵ نیز تکرار گردید. داده ها در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی تجزیه وتحلیل گردید .نتایج نشان داد که تاثیر آتش بر گونه های گیاهی مختلف عرصه ، یکسان نبوه و گیاهان به زمان های مختلف آتش سوزی نیز واکنش مشابهی نشان نداده اند. درصد پوشش گیاهی گونه مرغوب rigida Salsola تحت تاثیر تیمار آتش سوزی زمستانه با حداقل اثر منفی همراه بوده است .آتش زدن مرتع دو گونه مهم Artemisia sieberi و Stipa barbata را تقریبا نابود نموده است . دو گونه نامرغوب Noaea mucronata و Cousinia deserti نیز در اثر آتش سوزی بشدت صدمه دیده اند، لکن در صد پوشش گیاهی گونه نامرغوب Scariola orientalis تحت تاثیر آتش سوزی تغییر معنی داری نیافته است (p <۰/۰۵) . هر چند آتش سوزی درحذف برخی از گونه های نامرغوب عرصه موثر بوده است ، لیکن همه گونه های مرتعی نامرغوب آن را در بر نگرفته است. علاوه بر آن این عمل موجب ارتقاء پوشش گونه های مرتعی مرغوب نشده است. بنابر این آتش سوزی درمناطق استپی ایران ، اصلاع مرتع را حداقل در یک دوره کوتاه مدت موجب نمی گردد.

Keywords:

آتش سوزی , درصد پوشش , گونه های مرغو ب و نامرغوب , اصلاح مرتع , استپ