توسعه شبکه مناطق حفاظتی با به کار گیری رویکرد برنامه ریزی سیستماتیک در ایران

با توجه به اهمیت حفاظت از تنوع زیستی کشور، انتخاب مناطق حفاظتی صحیح کهمعرف خوبی از تنوع زیستگاه­ها و گونه های حیات وحش کشور باشند، امری ضروری است. لذا این مطالعه با هدف بررسی میزان کارایی شبکه فعلی مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت از تنوع زیستی کشور و معرفی مناطق جدید جهت افزایش کارآیی این شبکه با استفاده از رویکرد برنامه ریزی سیستماتیک به­انجام رسیده است. بدین منظور ۱۲۶ جانشین تنوع زیستی متشکل از ۲۰ گونه پستاندار،۲۰ گونه پرنده،  ۵۳ گونه خزنده، ۱۰ گونه دوزیست، ۱۹ اکورژیون و ۴ منطقه با غنای بالای گونه های تک لپه ای اندمیک مورد استفاده قرار گرفته و میزان حفاظت از آن­ها بررسی شد. نتایج نشان می دهد که برای ۴۳ گونه از مهره داران، ۱۱ اکورژیون و نیمی از مناطق با غنای گونه ای بالای گیاهان تک لپه ای اندمیک کم­تر از ۱۰ درصد از مناطق واجد حفاظت، در درون شبکه مناطق حفاظتی موجود جای دارند. هم­چنین استفاده از نرم افزار برنامه ریزی سیستماتیک حفاظت Marxan به­منظور معرفی مناطق تکمیلی جدید به شبکه فعلی مناطق تحت حفاظت کشور نشان می دهد که باید حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد از سطح کشور تحت حفاظت قرار گیرد. به علاوه، حدود ۱۵ درصد از سطح کشور در حفاظت از تنوع زیستی آن غیرقابل جایگزین هستند. لذا نتایج این مطالعه با معرفی مناطق تکمیلی برای شبکه مناطق حفاظتی کشور با رعایت موارد مهمی ازجمله حداقل وسعت (کم­ترین هزینه ممکن)، حداقل تعارض با جوامع انسانی و بیش­ترین کارآیی در حفاظت از تنوع زیستی می تواند مورد استفاده سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار گیرد.

Keywords:

برنامه ریزی سیستماتیک حفاظت , جانشین تنوع زیستی , Marxan , شبکه مناطق حفاظت شده ایران