اثر سطوح کود نیتروژن، شیوه های کاشت و خاکورزی بر کارایی مصرف نیتروژن و عملکرد دانه کلزا (.Brassica napus L) به عنوان کشت دوم در تناوب پس از برنج

به منظور بررسی اثر خاکورزی، شیوه کاشت و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در زراعت کلزا، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور در شهرستان رشت طی دو سال زراعی ۹۷-۱۳۹۵ اجرا شد. در این آزمایش، سه شیوه خاکورزی شامل خاکورزی متداول، کم خاکورزی و بدون خاکورزی به عنوان کرت های اصلی و دو شیوه کاشت شامل کشت مستقیم و کشت نشایی و چهار مقدار کود نیتروژن خالص به میزان صفر، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار از منبع اوره به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی درنظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمار ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین کارایی زراعی نیتروژن (۱۷/۶۸ کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی مصرف نیتروژن (۳۲/۴۰ کیلوگرم بر کیلوگرم)، بازیافت ظاهری نیتروژن (۷۱/۸۵ درصد)، شاخص برداشت نیتروژن (۷۵/۴۸ درصد) و کارایی فیزیولوژیک نیتروژن (۴۷/۹۸ کیلوگرم بر کیلوگرم) را دارا بود. با افزایش مصرف نیتروژن، کلیه صفات مربوط به کارایی نیتروژن کاهش یافت و در تیمار۳۰۰ کیلوگرم نیتروژن در کمترین مقدار خود بودند. اثر متقابل خاکورزی در نیتروژن نشان داد که تیمار کم خاکورزی در ۲۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار با میانگین ۴۱۴۴ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بود. با توجه به نتایج به دست آمده، تیمار کم خاکورزی در ۲۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دلیل افزایش عملکرد دانه و روغن و تیمار کم خاکورزی در ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به علت کارایی بالای مصرف نیتروژن، صرفه جویی در مصرف انرژی و رعایت مسائل زیست محیطی برای کشت کلزا در اراضی شالیزاری استان گیلان مناسب به نظر می رسند.

Keywords:

Nitrogen agronomic efficiency , Physiological efficiency , Second crop , Minimum tillage , Transplanting , کارایی زراعی نیتروژن , کارایی فیزیولوژیک , کشت دوم , کم خاکورزی , نشاکاری