تحلیل سهم و نقش عوامل تعیین کننده هزینه تمام شده پرورش قزل آلای رنگین کمان (Onchorynchus mykiss) در ایران

تولید قزل آلا در ایران از ۵۵۰ تن در سال ۱۳۶۹ به ۱۳۳۲ تن در سال ۱۳۷۴ و بیش از ۶۲۰۰۰ تن در سال ۱۳۸۷ رسید. در سالهای اخیر همه استانها بخصوص استانهای حاشیه رشته کوههای البرز و زاگرس بکار پرورش ماهی پرداخته اند و موفقیت بزرگی در پرورش قزل آلا در کشور مشاهده می شود. هر چند ممکن است ظرفیتهای توسعه روشن باشد لیکن تقاضای بازار و سودآوری پرورش دهنده ممکن است با مشکلاتی روبه رو شود. قزل آلای تولیدی معمولا بصورت تازه عرضه می گردد هر چند نمونه هایی از فرآورده های آن نیز در بازار دیده می شود. برای پرورش دهنده آگاهی از هزینه های تولید و روند تغییرات آن بسیار حیاتی می باشد. خصوصیات مزارع قزل آلا کاملا متفاوت می باشد و از مزارع کوچک ۳ تنی تا مزارع بیش از ۱۵۰ تنی در سیستمهای مختلف پرورشی در ایران وجود دارد. در این تحقیق بررسی مقدار تولید، هزینه ها و سودآوری مزارع قزل آلا به منظور روشن نمودن هزینه های پرورش و تغییرات آن در استانها و در مقیاسهای مختلف انجام شد. در سال ۱۳۸۴،۶۰ مزرعه از ده استان اصلی تولیدکننده قزل آلا بصورت تصادفی انتخاب و مطالعه شد. نتایج نشان داد ساختار هزینه در مزارع مختلف متفاوت می باشد. هزینه غذا با بیشترین پراکنش ۵۱ درصد و هزینه بچه ماهی و نیروی انسانی نیز هر کدام ۱۱ درصد هزینه تمام شده پرورش را دارند. در سال ۱۳۸۴ هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا ۱۷۸۰۰ ریال می باشد. آنالیز تحلیل حساسیت نشان می دهد هزینه غذا بسیار تاثیرگذار می باشد و کاهش ۵۰ درصدی هزینه غذا، هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا را بیش از ۲۵ درصد کاهش می دهد. بطور کلی نتایج نشان می دهد مزارع با مقیاس بزرگ هزینه تمام شده کمتری دارند و هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا در مزارع با مقیاس بزرگ ۱۶۴۵۲ ریال است.

Keywords:

Economics , Trout , Farm , Inputs cost , Iran , اقتصاد , قزل آلا , مزرعه , نهاده های تولید , ایران