بررسی تطبیقی ساختار شاخص عملکرد محیط زیستی (EPI) در سال ۲۰۲۰ با تاکید بر جایگاه ایران

در حال حاضر ملاک مقایسه توسعه کشورها؛ وضعیت محیط زیست شان است که ارزیابی وضعیت محیط زیست آنها براساس یک شاخص بین المللی با نام شاخص عملکرد محیط زیستی (EPI) صورت گرفته و نتیجه آن، هر دو سال یک بار منتشر می شود. اولین گزارش منتشر شده در این زمینه در سال ۲۰۰۶ بوده و تاکنون هشت نسخه از این گزارش منتشر شده است که تقریبا در هر گزارش، تغییراتی در ساختار، شاخص ها، وزن شاخص ها، نحوه محاسبه و تعداد کشورها با توجه به دسترسی اطلا عات مشاهده می شود. مقدار شاخص EPI از صفر تا ۱۰۰ تعیین شده و امتیاز ۱۰۰ بهترین و صفر بدترین وضعیت محیط زیست است. امتیاز به دست آمده در این شاخص، بیانگر ارتقا یا نزول عملکرد محیط زیستی کشورها نسبت به دوره های قبل و نیز رتبه آنها نسبت به سایر کشورهای جهان است. ازآنجا که این شاخص مرکب از مولفه های مختلف است و در هر دوره با تغییراتی همراه بوده است، لذا اطلاع از اجزا و مولفه های مورد بررسی برای محاسبه این شاخص طی دوره های مختلف و مشخص کردن جایگاه کشورها در هر جزء، ضعف ها و نواقص آنها را برای بهبود وضعیت زیست محیطی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار روشن می سازد. در این راستا، هدف این گزارش، بررسی و واکاوی ساختار گزارش شاخص عملکرد محیط زیستی (۲۰۰۶-۲۰۲۰) با تمرکز بر جایگاه کشور ایران است. بدین منظور ابتدا به موضوع شاخص عملکرد محیط زیستی پرداخته و سپس تغییر اجزا و مولفه های این شاخص را در دوره های مختلف مورد واکاوی قرار داده است. سپس جایگاه ایران در گزارش های مختلف بررسی شده و پس از استخراج نقاط ضعف در عملکرد محیط زیستی، پیشنهادهایی جهت ارتقای جایگاه آن ارائه خواهد شد. یافته های این تحقیق نشان داد که در جدیدترین گزارش منتشر شده برای اولین بار به موضوع های مدیریت پسماند و میزان انتشار گازهای گلخانه ای پرداخته شده که کشورهای دانمارک، لوکزامبورگ و سوئیس، سه کشور برتر در این شاخص هستند. جمهوری اسلامی ایران در رده بندی EPI در سال ۲۰۲۰، با کسب رتبه ۶۷ و امتیاز ۴۸، نسبت به سال ۲۰۱۸ (رتبه ۸۰) از وضعیت بهتری برخوردار شده است.

Keywords:

بهداشت محیط , تنوع زیستی , شاخص , عملکرد , محیط زیست