مانع زدایی و پشتیبانی از تولید در صنعت نفت و گاز مسائل و راهکارها

نام گذاری سال ۱۴۰۰ با عنوان «تولید؛ پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» از سوی مقام معظم رهبری نشان دهنده تاکید قاطعانه ایشان بر اهمیت و حساسیت مسئله تولید در مقطع فعلی است. با توجه به بیانات ایشان نام گذاری امسال نیز براساس تاکید بر روند جهش تولید است. در سالیان اخیر وضع تحریم های ظالمانه، عدم جذب سرمایه گذاری خارجی، اجرای نامناسب برخی قوانین، محدودیت در واردات کالاها و تجهیزات مورد نیاز برای بخش های بالادستی و پایین دستی نفت و عدم توجه به داخلی سازی آنها، شرکت های تولیدکننده انرژی را در دوران گذار از حیات وابسته خود به خارج از مرزها به استفاده از ظرفیت داخلی قرار داده است. بازار انرژی کشور نیاز به یک بازنگری اساسی دارد تا از منظر ساختاری، حاکمیتی، قیمت گذاری، اجرایی، یکپارچگی در نهاد تصمیم گیری بخش انرژی، یارانه های کلان و بدون هدف مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. این بازنگری می تواند به مثابه تزریق جان دوباره به فرصت های سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز کشور باشد. وضع تحریم های ظالمانه و تشدید آن در سالیان اخیر واقعیت وابستگی بیش از حد این صنعت به خارج از مرزها را نمایان ساخت و فرصتی برای تفکر برای حل دائم این معضل را بین اندیشمندان و دلسوزان مملکت داد تا فکری اساسی برای حل معضلات بیندیشند. این شرایط، بخشی از ظرفیت تولید نفت خام کشور را بلااستفاده کرد و خسارت هایی را به میادین و چاه های در حال تولید تحمیل کرده است. با کاهش صادرات، هر چند نقش نفت در تامین منابع عمومی بودجه، کم رنگ شد، اما برطرف کردن کامل وابستگی بودجه به نفت کار چندان آسانی نیست. با این وجود با داشتن نقشه راه مشخص می توان موانع را از سر راه برداشت. اگر چه وابستگی به مسیر طی شده و عادات حاکم بر بوروکراسی کشور به راحتی قابل تغییر نیست ولی سالیان تحریم، تمرینی برای خروج از وابستگی بودجه به نفت را برای دولت فراهم کرد. در ضمن، پایین یا منفی بودن نرخ رشد سرمایه گذاری در کشور در سالیان اخیر ضرورت تامین منابع فوری برای سرمایه گذاری را تشدید کرده که گذر از این شرایط نیازمند تدوین و اجرای یک برنامه محرک تولید و رشد اقتصادی است که بدون اجماع در همه ارکان کشور، عبور از این شرایط به سهولت رخ نخواهد داد. ازجمله سیاست ها و راهکارهای پیشنهادی که برای رفع چالش های این صنعت در زمینه تولید می توان بیان کرد عبارت است از: تامین مالی داخلی، گسترش بهره گیری از نفت خام تولیدی کشور با افزایش ظرفیت پالایشگاه های میعانات گازی و نفت خام با استفاده از سرمایه گذاری مردمی، گسترش بازارهای صادرات نفت خام، گاز طبیعی و فراورده های نفتی و ایجاد مهارت های رقابت در عرصه بین المللی، حمایت واقعی از سازندگان داخلی (همراهی دولت با بخش خصوصی برای بهبود وضعیت تکنولوژیکی با همراهی قطب های علمی و فناوری، پشتیبانی مالی طرح ها، اجرای موثر قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و حمایت از کالای ایرانی، تقویت دانش فنی، آموزش نیروی انسانی ماهر و کارآمد، به روز کردن تجهیزات تولید با دانش فنی روز، توسعه فرهنگ کارگروهی میان شرکت های داخلی، جداسازی مسائل حاکمیتی از مالکیت شرکت ها، اشتغال زایی برای توسعه ملی، تسهیل در انجام امور گمرکی، تسهیل و گشایش در اعتبارات اسنادی، کاهش هز��نه مبادله، متقبل شدن ریسک تصمیمات توسط دولت که به بخش خصوصی تحمیل می شود و پرداخت هزینه مبادله ناشی از این گونه تصمیمات ازسوی دولت به فعالان اقتصادی و کارآفرینان و کاهش زمینه های رانت جویی).