آینده صنعت فولاد ۳. واکاوی سند طرح جامع فولاد کشور از منظر فرصت ها و چالش های انقلاب صنعتی چهارم و پیشنهاد فرصتهای اصلاحی و تحولی

هدف از انجام این مطالعه، واکاوی سند جامع فولاد کشور از منظر فرصت ها و چالش های انقلاب صنعتی چهارم است که در دو گزارش پیشین آینده صنعت فولاد (۱) و (۲) به تفضیل مورد بررسی قرار گرفته است. شواهد متعددی، نشان می دهد در صنعت فولاد کشورهای پیشرو، انقلاب صنعتی چهارم موضوعی کلیدی است و برنامه ها و اقدام های موثری دراین باره انجام داده اند و چشم اندازهای خود را نیز مبتنیبر این انقلاب ترسیم کرده اند. در حال حاضر، طرح جامع فولاد کشور در جایگاهی بین انقلاب صنعتی دوم و سوم قرار دارد. همچنین تمرکز این طرح بر برآورد میزان تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ با توجه به عرضه و تقاضا و همچنین برون یابی سایر زیرساخت ها و نیازمندی های تولید مانند آب، برق، گاز، فناوری و غیره است. بنابراین طرح جامع فولاد کشور، برنامه و راهبرد مشخصی برای انقلاب صنعتی چهارم ندارد. بی توجهی به انقلاب صنعتی چهارم در طرح جامع فولاد کشور منجر به مسائلی چون وابستگی شدید فناورانه، از دست دادن بازارهای آینده، جهت دهی نادرست توانمندی ها، کاهش بهره وری و افزایش هزینه تولید، ناتوانی در ارائه مدل های جدید کسبوکار، آسیب پذیری در مقابل تهدیدهای فناورانه و از دست دادن فرصت تجارت فناوری خواهد شد. لکن به رغم کمبودها و چالش ها، ظرفیت هایی نیز در صنعت فولاد کشور وجود دارد که می توان با بالفعل کردن و ارتقا آن، این صنعت را برای نقش آفرینی در انقلاب صنعتی چهارم آماده ساخت. از جمله این ظرفیت ها می توان به برخی ظرفیت های طرح جامع فعلی، نیروی انسانی خبره، دانش فنی انباشته، زیرساخت های آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی، قوانین و نهادهای حامی و تسهیل گر، شرکت های دانش بنیان و اکوسیستم رو به رشد استارتاپی، اشاره کرد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که باید به جای هدفگذاریهای کمی و کوشش نهادهای حاکمیتی و بنگاههای تولیدی در این راستا، «فولاد دانشبنیان» یا «فولاد ۰/۴» به عنوان مفهوم محوری در بازنگری مجدد طرح جامع فولاد در نظر گرفته شود و همه طرحها و برنامههای سیاستی و عملیاتی در راستای آن تنظیم شود. تدوین برنامه راهبردی برای صنعت فولاد کشور، مبتنی بر اقتضائات انقلاب صنعتی چهارم، باید به تمام برنامه های مکان یابی، آب، برق، گاز، زیست محیطی و برنامه توسعه فناوری این صنعت توجه داشته باشد.

Keywords:

انقلاب صنعتی چهارم , طرح جامع فولاد