ضرورت تغییر رویکرد و ساختار مدیریت و بهره برداری منابع آب در منطقه سیستان

منطقه سیستان دشتی حاصلخیز و حائز اهمیت در بخش شمالی استان سیستان و بلوچستان می باشد که درجریان تفکیک سیستان بزرگ توسط دولت استعماری انگلیس در زمان قاجار، داخل خاک ایران واقع شدهاست. تنها منبع آب این منطقه، رودخانه هیرمند میباشد که از طریق رودخانه های سیستان، شیردل، کانالیک و گلمیر، آب موردنیاز منطقه و به خصوص تالاب های هامون تامین می گردد. به دنبال انعقاد معاهده ۱۳۵۱هیرمند بین ایران و افغانستان، حقابه شرب و کشاورزی ایران براساس جدولی ماهانه تعیین شده که با رژیمطبیعی سیلابی و دائمی رودخانه هیرمند سازگار نیست. به دنبال بهره برداری از بند کمالخان، این امکان برایافغانستان فراهم شده که مانع ورود سیلاب به رودخانه ها و انهار منشعب از هیرمند شده و تنها حقابه ماهانه رارهاسازی کند. از آنجایی که تاسیسات بهره برداری و مدیریت منابع آب منطقه سیستان موسوم به چاه نیمه هابراساس رژیم تاریخی سیلابی رودخانه هیرمند بنا نها شده اند، برقراری حقابه کمتر از ۱۰۰ مترمکعب در ثانیهولو به صورت بهنگام در طول سال، با توجه به عرض ۱۰۰ متری رودخانه سیستان و طراحی پیشین، امکانمدیریت و بهره برداری از تاسیسات موجود را با چالش جدی مواجه خواهد نمود و ضروری است بهره برداران ومتولیان چاه نیمه ها نسبت به اصلاح ساختار موجود در اسرع وقت اقدام نمایند تا امکان ذخیره سازی حقابه درمخازن چاه نیمه و سپس انتقال آن به شبکه های مصرف شرب و کشاورزی که بالغ بر یک میلیارد دلار برایتوسعه آنها هزینه شده است فراهم گردد. در غیر اینصورت، مدیریت و بهره برداری تاسیسات موجود دچاراختلال فراوانی در تامین نیاز مصرف کنندگان آب سیستان براساس تخصیص های موجود خواهد شد. این مقالهبه اختصار برخی از مهمترین چالش های تاسیسات موجود را معرفی و نقد نموده است.

Keywords:

چاه نیمه , معاهده , هیرمند , سیستان , کمالخان , بهره برداری