تبیین انتقادی جایگاه علوم اعصاب، در قلمرو دانش و عمل تربیت

رشد سریع فنون تصویربرداری عصبی در سال­های اخیر، امکان فوق ­العاده­ای برای پژوهشگران فراهم کرده است تا فهم بهتری از ساختار و کارکرد مغز انسان به دست آورند. در پرتو بهره ­گیری از این فن آوری­ های تصویربرداری عصبی پیشرفته، یافته­ های پژوهشگران حیطه مغز، در زمینه تفکر، هیجان، انگیزش، یادگیری و رشد، موجی از بینش­ های جدید به دنبال داشته که تبیین­ های موجود درباره موضوعات تربیتی را تحت تاثیر جدی قرار داده است. از این رو، بسیاری از متخصصان علوم اعصاب و تربیت ادعا می­کنند که برقراری پیوند بین علوم اعصاب و علوم تربیتی می­تواند نقش عمده­ ای در بهبود دانش، سیاست و عمل تربیتی ایفا کند. کاربرد و دلالت­ها و کاربرد­های تربیتی معتبر استنباط شده از یافته ­های علوم اعصاب نیز از این ادعا حمایت می­کنند؛ اما با وجود این، به نظر برخی منتقدان، رابطه میان کارکردهای عصبی و عمل تربیتی بسیار محدود و شکاف بین علوم اعصاب و علوم تربیتی به قدری زیاد است که امکان برقراری پیوند مستقیم بین آنها وجود ندارد و باید رشته­ های دیگری همچون «روان­شناسی شناختی» و یا «علوم اعصاب شناختی» واسطه برقراری این پیوند شوند. اما از چشم انداز تربیتی، ماهیت دانش تربیت به عنوان یک دانش کاربردی ایجاب می­کند که برای دستیابی به اهداف تربیتی، از علوم اعصاب نیز همچون سایر علوم توصیفی (از قبیل روان­شناسی و جامعه­ شناسی) استفاده شود که این امر از طریق استخراج دلالت ها و کاربردهای تربیتی معتبر از مبانی اعصاب شناختی تربیت محقق خواهد شد. بنابراین، ایجاد پیوند بین این دو دانش هم ضروری و هم امکان­ پذیر است، چرا که می توان در تعامل و تلفیق با «فلسفه تربیتی»، «جامعه­ شناسی تربیتی»، و «روان­شناسی تربیتی» از «اعصاب شناسی تربیتی (علوم اعصاب تربیتی)» هم برای بهبود دانش، سیاست و عمل تربیت بهره گرفت. با این وجود، مهم ترین اصل درخور توجه در این ارتباط، اصل هوشیاری و احتیاط در تفسیر و استفاده تربیتی از یافته­ ها­ی پژوهش مغز است که  تحقق این امر هم مستلزم فراهم کردن زمینه تعامل و مشارکت سازنده و واقعی بین دانشمندان و پژوهشگران علوم اعصاب و تربیت و تلفیق علوم اعصاب شناختی و علوم اعصاب تربیتی در برنامه های درسی علوم ­تربیتی و تربیت معلم است

Keywords:

Education and Neurosciences , Brain Compatible Education , Neuro-scientific Foundations of Education , علوم اعصاب و تربیت , تربیت سازگار با مغز , مبانی عصب شناختی تربیت