بررسی ارتباط بین معیارهای بیابان زایی و تغییر کاربری اراضی: ارائه متدولوژی عملیاتی پایش با استفاده از مدل IMDPA

ارائه یک مدل پایش بیابانزایی بر اساس تغییرات کاربری زمین/کاربری پوشش و ارتباط آن با معیارهای بیابان زایی به منظور ارزیابی بیابانزایی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از فناوری سنجش از دور و تصاویر ماهوارهای با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا هدف این تحقیق است. در یک دوره آماری ۲۴ ساله، نقشه شدت بیابان زایی با استفاده از مدل IMDPA بر اساس معیارهای آب، اقلیم، پوشش گیاهی و خاک تهیه گردید. نقشه کاربری اراضی منطقه برای سه دوره ۱۳۷۰، ۱۳۸۲و ۱۳۹۴ شامل شش کاربری کشاورزی، مرتع، اراضی شوره زار، نیزار و رودخانه، تهیه شد. نتایج نقشه شدت بیابان زایی نشان داد که شدت بیابان زایی در ابتدا دوره از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۲ افزایش یافته است. به طوری که در سال ۱۳۷۰ حدود ۶/۹ درصد منطقه در کلاس کم و ۴/۹۰ درصد منطقه در کلاس متوسط بیابان زایی قرار گرفته است. از سال ۱۳۸۲ کلاس شدید در قسمت های شمال شرقی و مرکز منطقه مطالعاتی مشاهده شده که ۳/۸ درصد منطقه را شامل می شود و کلاس های کم و متوسط به ترتیب حدود ۷/۸ و ۴/۸۷ درصد منطقه را در بر گرفته اند. روند بیابان زایی از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۴ کاهشی است به طوری که در سال ۱۳۹۴ کلاس کم، متوسط و شدید به ترتیب حدود ۸/۱۴، ۸۵ و ۱/۰ درصد از کل منطقه را شامل می شوند . همچنین ارزش عددی شدت بیابان زایی در هر کاربری نشان داد که بیشترین تاثیر را به ترتیب کاربری مرتع، کشاورزی و مناطق مسکونی داشته و کم ترین تاثیر را کاربری نیزار در بیابان زایی منطقه داشته است. برای بررسی بهتر ارتباط معیارهای بیابان زایی و تغییرکاربری، مدل های مختلف بر داده های حاصل، برازش داده شد و از بهترین مدل برای تعیین ارتباط بین نوع کاربری اراضی و شدت بیابان زایی استفاده شد. از بین کاربری های مختلف با توجه به ضریب همبستگی، بهترین ارتباط بین شدت بیابان زایی و تغییر کاربری را کاربری شوره زار با ۹۶/۰R۲ = داشت.

Keywords:

شدت بیابان زایی , تصاویر ماهوارهای , روش نظارت شده , مدل سازی و خوزستان