خاورمیانه؛ عرصه رویارویی گفتمان سلطه جویی و گفتمان سلطه ستیزی

خاورمیانه یکی از پرالتهاب ترین عرصه های منازعات سیاسی و فرهنگی در جهان است . آنچه در عراق، فلسطین، افغانستان و منازعه ایران و امریکا شاهد آنیم، شواهدی دال بر این ادعا است. این ماجرا علت های مختلفی دارد. نگارنده یکی از علت های عمده این واقعیت را تعارض بین دو جریان، یکی تلاش ایالات متحده برای پیشبرد سرکردگی جهانی و دیگری مقاومت لایه های درونی جوامع این منطقه در برابر سلطه جویی ایالات متحده، با رجوع به مظاهر فرهنگی خود، تحلیل کرده است. پی جویی استراتژی امپراتوری مآبانه ایالات متحده بعد از جنگ سرد و وا کاوی ریشه های بنیادگرایی دینی در صف آرایی علیه سلطه، به نام بازگشت به اسلام به عنوان راه نجات، محور این تجزیه و تحلیل را تشکیل می دهد. نگارنده ریشه این هر دو را در جهانی شدن شتابان اقتصاد بازجسته است، با این دعوی که جهانی شدن از یک سو، ایالات متحده را به عنوان بزرگ ترین اقتصاد دنیا به کنترل بر جهان برای مهار نیروهای جهانی شدن به منظور مقابله با مخاطرات احتمالی ترغیب می کند و از سوی دیگر مقاومت مردم را در پارادایم نسبیت فرهنگی به سوی شالوده های فرهنگ دینی سوق می دهد. سرخوردگی از تجارب سکولار در دوره نخستین دولتهای پسا استعماری و ناخورسندی از غرب به عنوان الهام بخش سکولاریسم از یک سو و منشا ستم ملی از سوی دیگر از عوامل تشدید گرایش های بنیادگرایی دینی است. این بنیادگرایی طیف وسیعی را از صورت های متعادل تر تا خشونتهای کور (نمونه عراق ) دربر می گیرد. در چنین معارضه ای تند روان هر دو طرف از گفتمانهای توجیهی دینی بهره می گیرند.

Keywords:

سرکردگی , هویت خواهی , نوزایی اسلامی , بحران نوسازی , دین صلیبی , جنگ مقدس , بنیادگرایی اسلامی , بحران سکولاریسم