مسیل ها ، شاخص های بر خط مدیریت آبخیزهای شهری

متعاقب تغییر در کاربری اراضی از حالت طبیعی (کشاورزی، مرتعی و جنگلی) به حالت های مصنوعی و دست ساخته بشر، محیطهای بسیار پیچیده ای از نظر زیست محیطی تحت عنوان آبخیزهای شهری متولد شده اند. آبخیزهای شهری در وسعت های کوچک و بزرگ با آبراهه های پوششدار، زمین های نفوذناپذیر، کاربری اراضی متنوع (مسکونی، تجاری، صنعتی، سازمانی، ورزشی و ...) رفتار هیدرولوژیکی و هیدرولیکی کاملاً متفاوتی با حوزه های طبیعی از خود بروز می دهند. شبکه جمع آوری فاضلاب خانگی، مدیریت پسماندها و زباله در سطح شهر، تناسب کاربری اراضی درونشهری، مدیریت ترافیک و آلودگی هوا، نوع شبکه جمع آوری رواناب سطحی، تراکم جمعیت شهری و استاندارد زندگی, مسائل زیست محیطی، موضوعات اقتصادی-اجتماعی، همکاری شهری , موضوع بازیافت رواناب و بسیاری عوامل دیگر در کمیت و کیفیت رواناب شهری مؤثر می باشند. مسیلهای طبیعی که قبل از هجوم تغییر کاربری در طی زمانی طولانی به حالت تعادل پایدار رسیده اند در این فرآیند شدیداً تحت تأثیر کمیت و کیفیت رواناب قرار میگیرند. تجمع رسوب، آبشستگی، سیلابی شدن و تغییر مسیر و شیب و ... حاصل تغییرات ذکر شده اند که منصه ظهور عواقب آنها مسیلها این رگهای حیاتی حوزههای آبخیز طبیعی و شهری میباشد. اگر چه استراتژی قدیم تر در برخورد با مسائل آبخیزهای شهری خروج هر چه سریعتر رواناب را به سمت پوش شدار کردن مسیلهای طبیعی جهت جلوگیری از سیلابی شدن انتخاب میکرد، لاکن در حال حاضر سعی بر این است که حالت طبیعی مسی لها تا سرحد امکان حفظ و یا این حالت در آنها ابقاء گردد. شرایط عمومی مسی لها از نظر شکل ظاهری، کمیت و کیفیت رواناب جاری شده در آنها، وجود یا عدم وجود پسمان دهای شهری و یا جانوران موذی و بطور کلی شرایط زیست محیطی و اکولوژیک آنها بهترین شاخص بر مدیریت زیست محیطی آبخیزهای شهری است که این مسیلها را تغذیه میکنند. از تمهیدات اساسی جهت کنترل و حفظ مسی لهای طبیعی و آبخیزهای شهری کنترل در جای عوارض هر گونه تغییر در کاربری اراضی مخصوصاً اثرات ازدیاد رواناب در اثر کاهش نفوذپذیری میباشد. در این مقاله ضمن بررسی اهمیت مسیل ها بعنوان شاخصهای بر خط سطح مدیریت آبخیز های شهری به تکنیکهای کنترل در جای کمیت وکیفیت رواناب شامل آشغالگیرها، تالا بهای ساخته شده، تانک های زیرزمینی و روزمینی جهت بازیافت رواناب و عملکرد آنها پرداخته شده است و تجربیات علمی مختلف در خارج از کشور توسط نگارنده ارائه شده است.