فناوری در خدمت سالمندان: نقش فناوری مهندسی پزشکی و طب بازساختی

جهان در آستانه رشد و نقطه عطف جمعیتی قرار گرفته است و از طرفی سالمندان به­عنوان یکی از رکن های مهم جمعیتی در هر کشور و منطقه جغرافیایی به شمار می آیند. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، تعداد افراد بالای ۶۵ سال در سال ۲۰۱۰ معادل ۵۲۶ میلیون نفر بوده است که این تعداد در سال ۲۰۵۰ به ۱.۵ میلیارد نفر خواهد رسید که به­طور عمده در کشور های توسعه یافته قابل مشاهده خواهد بود. پیشرفت­ چشمگیر در فناوری های نوین و امید به زندگی طی قرن گذشته بخش مهمی از این تغییرات می باشد که منجر به کاهش مرگ و میر و بیماری ها در سنین بالا می باشد. از این رو، طبق گزارشات، بیماری هایی نظیر مشکلات قلبی، فشار خون، دیابت، سرطان، مشکلات ریوی و حرکتی از عمده عوارض ناشی در سنین بالا می باشد. علوم پزشکی، فناوری های باز ترمیمی و مهندسی از گذشته در خدمت جوامع گوناگون بوده تا بتوانند میزان مشکلات و عوارض های متنوع که در اثر پیر شدن افراد و اختلال در عملکرد فیزیولوژیک بوجود می آورد را به حداقل رسانده و یا بطور کامل درمان نماید. از این­رو، فناوری مهندسی بافت و طب باز ساختی به عنوان یکی از مهمترین حوزه های پزشکی در افزایش نرخ امید به زندگی و افزایش کیفیت آن نقشی مهم و حیاتی در سال های گذشته به واسطه پیشرفت هایی که در این حوزه به وجود آمده، ایفا نموده است. با توجه به رشد جمعیت سالمندان و روند تشدید جمعیت، تقاضا برای جایگزینی بافت ها و ارگان های حیاتی در این گروه از جامعه در حال افزایش است. مهندسی پزشکی و طب بازساختی توانائی حل این قبیل مشکلات و تامین نیاز های بیمارن را در آینده به طور کامل خواهد داشت. در حوزه مهندسی بافت، هدف ایجاد یک ساختار داربست سه بعدی (۳D) حاوی سلول و همراه ماده زیستی است که عملکردی مشابه بافت / اندام زنده داشته و ممکن است برای ترمیم یا بازسازی بافت / اندام آسیب دیده از آن در بدن فرد استفاده شود. نیاز اساسی این داربست ها این است که بتواند از رشد سلول، انتقال مواد مغذی و مواد زائد و تبادل گازهایی از قبیل اکسیژن و دی اکسید کربن را پشتیبانی کند. مهندسی بافت و طب بازساختی معمولا از سه استراتژی زیر استفاده می کند: (۱) یک سیستم پیچیده حاوی سلول / ماده زیستی، که در آن مواد بیولوژیکی و سلول آن ارگان (مانند سلول های استخوانی) برای ترمیم و بازسازی بافت ها / اندام ها در بدن کاشته می شوند؛ (۲) سیستم هایی سلولی با پتانسیل تبدیل شدن به هر نوع بافت، مانند پیوند سلول های بنیادی بند ناف؛ و (۳) زیست مواد بدون سلول، که در بدن کاشته شده و روند ادغام و تحریک تشکیل بافت های طبیعی بدن را طی می کنند. در کشورهای توسعه یافته، بیماریهای قلبی، سکته مغزی و سرطان عامل اصلی مرگ و میر در بین بیماران است. میزان این بیماری­ها و سایر بیماری­های مزمن و غیر واگیر نیز در کشورهای با درآمد متوسط و پایین نیز در حال افزایش است. اما در این میان، عمده ترین حوزه هایی که طب بازساختی بر آن متمرکز است را می توان به حوزه های: سلول درمانی، پرینت سه بعدی بافت ها، اصلاح ژنتیکی، مهندسی بافت استخوان و غضروف، تاندون، قرنیه، بافت قلب، دیسک های بین مهره ای، عروق خونی، پوست، عصب و بافت های دندانی اشاره نمود. دلیل اصلی انتخاب مهندسی بافت و طب ترمیمی، کمک به تسریع روند بهبود بافت های از دست رفته می باشد؛ چرا که در دوره سالمندی، بافت های بدن میزان تولید سلول های جدید خود را از دست می دهد و میزان جایگزینی بافت بشدت کاهش پیدا می نماید. از این­رو این دانش و فناوری به کمک افراد با سن بالا می شتابد تا بتوان میزان آسیب های بوجود آمده در بافت ها را به کمترین میزان خود رسانده و با ایجاد کیفیت زندگی بالاتر، سطح امید و طول عمر را در این بخش از جامعه را افزایش دهد.

Keywords:

Older adults , Technology , Tissue Engineering , Bioengineering , سالمندان , فناوری , مهندسی بافت , زیست پزشکی