گسترش انواع مختلف فرسایش در اثر تغییر ویژگی‎های فیزیکی خاک و نوع کانی‎های رسی در اراضی مارنی جنوب استان گیلان

مارن‎ها تشکیلات زمین‎شناسی نا‎مستحکم رسوبی هستند که نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده، سالیانه مقادیر زیادی رسوب تولید می‎کنند که باعث کاهش حاصل­ خیزی خاک و ظرفیت مخازن سدها می‎شود. عوامل موثر بر فرسایش مارن‎ها بسیار زیاد بوده، دارای فرایند بسیار پیچیده‎ای است، به­ طوری ­که تابعی از عوامل خارجی نظیر توزیع بارندگی و عوامل داخلی مثل خصوصیات فیزیکی خاک و کانی‎های رس می‎باشد. خواص فیزیکی اندازه‎گیری شده خاک‎های مارنی شامل درصد اشباع، سنگریزه سطحی، شن، سیلت، رس، رس ریز، شن ریز، وزن مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاک دانه‎ها به روش الک خشک، حد روانی، حد خمیری، فعالیت و نسبت رس ریز به رس کل می‎باشد. علاوه بر این، چهار نمونه از خاک‎های مارنی و یک نمونه از مواد مادری برای آزمایش‎های کانی‎شناسی آماده‎سازی شد. مقایسه میانگین عوامل فیزیکی در انواع مختلف فرسایش با استفاده از آزمون چند دامنه‎ای دانکن نشان دهنده تغییرات معنی‎دار (۰.۰۵> p) درصد رس، رس ریز، درصد اشباع، میانگین وزنی قطر خاک دانه‎ها، حد روانی و فعالیت خاک در برخی از اشکال فرسایش بود، در حالی که سایر پارامترها اثر معنی‎داری در شکل و نوع فرسایش نداشتند. علاوه بر این نتایج تجزیه اشعه ایکس نشان ­دهنده حضور کانی‎های گروه اسمکتایت در اراضی هزاردره‎ای و آبکندی می‎باشد. با توجه به نتایج، مقدار رس و رس ریز، نوع رس به ویژه گروه اسکمتایتی و میانگین وزنی قطر خاک دانه‎ها، مهمترین عوامل کنترل کننده فرسایش در این منطقه محسوب می‎شوند.

Keywords:

اسمکتایت , خصوصیات خاک , کاهش حاصل خیزی , مارن , هزاردره