بررسی کارآیی دو نوع پلیمر جاذب رطوبت در افزایش بهره وری آب در پروژه های بیابان زدایی

بحران و کمبود آب در مناطق خشک خصوصا در ایران، برای توسعه کشاورزی و همچنین، به منظور گسترش پوشش گیاهی در طرح های بیابان زدایی به­ عنوان عامل مهم محدود کننده محسوب می شود. دستیابی به راهکارهایی که بتواند بهره وری آب را افزایش داده و هزینه ها را کاهش دهد، هدف بسیاری از پژوهش ها، از جمله این پژوهش می­ باشد. این پژوهش در بخشی از عرصه بیابانی تحت تاثیر فرسایش بادی واقع در شهرستان آران و بیدگل انجام شد. در این عرصه، دو گونه گیاه تاغ و قره داغ کشت شد و خاک محیط ریشه با استفاده از دو نوع ماده پلیمری جاذب رطوبت به ­نام­ های Aquasorb و TC به میزان پنج گرم در لیتر مخلوط شد. در این پژوهش، تیمار شاهد (بدون پلیمر) هر ۱۴ روز یک بار و بقیه تیمارها با اعمال پلیمربه فاصله های ۱۴، ۲۱، ۲۸، ۳۵ و ۴۲ روز آبیاری شد. در دو سال اول، درصد رطوبت محیط ریشه اندازه گیری و در سال سوم نیز زنده مانی نهال­ ها شمارش و داده­ برداری شد. بررسی نتایج نشان داد اختلاف معنی داری بین درصد رطوبت حجمی خاک تیمار شاهد با سایر تیمارهای دور آبیاری در سطح پنج درصد وجود دارد. بررسی تاثیر آبیاری بر روی درصد رطوبت حجمی خاک تیمارهای پلیمردار نشان داد، دور آبیاری ۲۱ روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک بیشترین اختلاف معنی دار را با شاهد دارد، درحالی که اختلاف معنی دار بین تیمارهای آبیاری ۲۸ تا ۴۲ روز با کاربرد پلیمر وجود ندارد. به عنوان مثال، با به کار­گیری پلیمر، اختلاف معنی­ داری بین فواصل آبیاری ۲۸ با ۳۵ و همچنین، ۳۵ با ۴۲ روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک به وجود نیامد. در همین ارتباط، بررسی نهال­ های مستقر شده (زنده مانی) بعد از سه سال از زمان کشت نشان داد که با اعمال پلیمر در زمان کشت نهال­ ها، امکان استقرار مطلوب­ نهال­ ها وجود دارد. به عبارت دیگر، می توان نتیجه گرفت پلیمرهای مورد استفاده به خوبی تنش رطوبتی ناشی از افزایش طول دور آبیاری را جبران کردند و باعث زنده مانی و استقرار بهتر نهال­ ها شدند. بنابراین، می­ توان مطرح نمود استفاده از پلیمرهای Aquasorb و TC در بالا بردن بهره وری آب در پروژه های بیابان زدایی در شرایط این پژوهش موفقیت­ آمیز بوده است، به طوری­که هزینه های آبیاری را بین ۵۰ تا ۷۵ درصد کاهش داده است.

Keywords:

آران و بیدگل , بهره وری آب , تاغ و قره داغ , Aquasorb , TC