ترکیب اسپینل به عنوان شاخص پتروژنتیکی بخش گوشته ای افیولیت فرومد، شمال غرب سبزوار، شمال شرق ایران

چکیده منطقه فرومد در شمال غرب شهرستان سبزوار و در حاشیه شمال شرقی ایران مرکزی و در غربی ترین بخش مجموعه افیولیتی سبزوار واقع است. بخش گوشته ای افیولیت فرومد عمدتا شامل هارزبورژیت ها، دونیت ها، دایک های پیروکسنیتی و لنزهای کرومیتیتی هستند که واجد اسپینل های قهوه ای تا سیاه رنگ می باشند. مقدار اکسید های Cr۲O۳ و Al۲O۳ موجود در کروم اسپینل هارزبورژیت ها به ترتیب بین ۶/۳۲ تا ۱/۵۳ و ۶/۱۵ تا ۸/۳۴ درصد وزنی و مقدار عدد کروم (Cr#) آنها بین ۳۹ تا ۶۹ درصد متغیر است. ارتباط بین عدد کروم (Cr#) اسپینل و میزان فورستریت (Fo) اولیوین های همزیست (درصد فورستریت بین ۹۱ تا ۹۲) و همچنین مقادیر پایین اکسید تیتان (کمتر از ۰۶/۰ درصد وزنی) هارزبورژیت ها نشان می-دهند که هارزبورژیت ها از روند آرایه ی گوشته اولیوین–اسپینل (OSMA) تبعیت کرده و در محدوده مشترک بین پریدوتیت های جلو قوس و آبیسال پلات می شوند و حاصل باقیمانده های درجات متوسط ذوب بخشی (حدود ۱۵ تا ۲۶ درصد) از یک گوشته نسبتا تهی شده هستند. اما، میزان عدد کروم کروم اسپینل های موجود در دونیت ها، کرومیتیتت ها و پیروکسنیت ها، بالا و بین ۸۱ تا ۸۵ درصد بوده و وابسته به مذاب های بونینیتی می باشند و نشاندهنده آن هستند که از درجه ذوب بخشی بالای یک منشا گوشته ای تهی شده، تحت شرایط آبدار مشتق شده اند. در نتیجه، شیمی کانی های کروم اسپینل سنگ های بخش گوشته ای افیولیت فرومد، حاکی از آن است که ژنز این مجموعه سنگی در یک محیط سوپراسابداکشن تکامل یافته و حاصل از فرورانش رو به شمال دریا/اقیانوس سبزوار در پاسخ به همگرایی بین پلیت های خرد قاره شرق ایران مرکزی و البرز (توران) گسترش یافته است.

Keywords:

اسپینل , آبیسال , بونینیت , پریدوتیت , سوپراسابداکشن