شبیه سازی عددی آبخوان دشت بیجار- دیواندره با استفاده از کد MODFLOW و بررسی تاثیرات خشکسالی بر تغییرات کمی آن

به­دلیل افزایش جمعیت، سطح رفاه، توسعه صنایع و کشاورزی در کنار تغییرات اقلیمی، همواره انتظار رفتاری متغیر از منابع آب زیرزمینی در طول زمان از جهت کمی و کیفی می رود. بنابراین بررسی تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی جهت مدیریت آن ضروری به نظر می رسد. بدین منظور در این پژوهش به بررسی تغییرات کمی آب زیرزمینی دشت بیجار-‍ دیواندره با کد MODFLOW موجود در نرم افزار GMS پرداخته ‍شد. شبیه سازی آبخوان برای یک دوره  شش ساله و گام ماهانه از مهر سال ۱۳۸۹ تا خرداد سال ۱۳۹۵ انجام و شاخص خشک سالی SPI نیز برای دوره آماری ۱۳۶۶- ۱۳۹۴ محاسبه ‍شد. نتایج شبیه سازی آب زیرزمینی نشان‍داد که در طول دوره شبیه سازی سالانه در حدود m ۵/۰ افت در آبخوان ایجادشده که شدت آن در ناحیه های مختلف متفاوت بود. لذا، با توجه به افت ایجادشده و با در نظر گرفتن مساحت و مقدار متوسط ضریب ذخیره آبخوان موردنظر، سالانه در حدود mm۳ ۱/۱ از حجم آبخوان کاسته ‍شده ‍است. نتایج به دست آمده نشانگر آن است که اگر همچنان روند مدیریت کنونی ادامه یابد، در طول چند سال آینده شاهد افت شدید آبخوان و خسارت جبران ناپذیری خواهیم ‍بود. نتایج شاخص SPI نیز حاکی از وضعیت خشک سالی نزدیک نرمال بوده و این بدان معنی است که خشک سالی تاثیر بسیار کم­تری در تراز آب زیرزمینی آبخوان موردنظر در سال­های مختلف داشته‍ است. ازاین رو، جهت حفظ آبخوان موردنظر، بررسی سناریوهای مدیریتی نظیر تغذیه مصنوعی، کاهش برداشت ها، تغییر الگوی کشت در منطقه پیشنهاد می گردد.

Keywords:

آب زیرزمینی , آبخوان , کردستان , شاخص SPI , مدل مفهومی