اثر مقادیر مختلف عنصر روی بر عملکرد و برخی فراسنجه های خونی و شکمبه ای در گوساله های شیرخوار هلشتاین

سابقه و هدف: عنصر روی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای متابولیکی بدن نقش دارد و کمبود آن می تواند سبب کاهش اشتها و به تبع آن، کاهش مصرف خوراک شود. همچنین، کمبود عنصر روی، رشد و وزن گیری حیوان را کاهش می دهد. نیاز روزانه گوساله های شیرخوار به عنصر روی در حدود ۳۳ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک جیره است. در حالیکه غلظت این عنصر در شیر گاو، بسیار کم و در حدود ۵-۳ میلی گرم در هر کیلوگرم شیر می باشد. لذا به نظر می رسد که استفاده از مکمل روی در جیره ممکن است سبب بهبود عملکرد گوساله های شیرخوار شود. بر این اساس، این پژوهش به منظور بررسی اثر سطوح مختلف عنصر روی بر عملکرد و برخی فراسنجه های خونی و شکمبه-ای در گوساله های شیرخوار نژاد هلشتاین انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش با استفاده از ۱۸ راس گوساله تازه متولد شده هلشتاین، از سن ۴ روزگی تا از شیرگیری (۷۰ روزگی) در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل گروه شاهد (جیره پایه)، تیمار ۲ (جیره پایه به اضافه مقدار ۳۰ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم از ماده خشک جیره به صورت سولفات روی) و تیمار ۳ (جیره پایه به اضافه مقدار ۶۰ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم از ماده خشک جیره به صورت سولفات روی) بودند. گوساله ها در داخل باکس های انفرادی با کف سیمانی قرار داشتند و در طول دوره آزمایش، روزانه دو وعده شیر در ساعات ۸:۰۰ و ۱۹:۰۰ دریافت می کردند. استارتر پلت شده و آب تازه نیز به صورت آزاد در اختیار گوساله ها قرار داشت. از روز ۱۵ آزمایش مقدار ۵ درصد کاه گندم خرد شده و ۵ درصد یونجه خرد شده به ترکیب استارتر اضافه شد. مقدار ماده خشک مصرفی به صورت روزانه و تغییرات وزن گوساله ها هر دو هفته یکبار ثبت شد. در روز آخر آزمایش (۷۰ روزگی) قبل از وعده غذایی صبح، از گوساله ها از طریق سیاهرگ وداج خونگیری شد تا غلظت عناصر معدنی سرم خون (روی، کلسیم، فسفر، آهن و مس) و نیز فراسنجه های هماتولوژی خون (غلظت هموگلوبین، تعداد گلبول های قرمز، تعداد گلبول های سفید و درصد هماتوکریت) اندازه گیری شود. همچنین، در روز پایانی آزمایش، ۳ ساعت بعد از خوراک دهی صبح، از گوساله ها (با استفاده از لوله مری و پمپ خلاء) مایع شکمبه گرفته شد تا غلظت اسیدهای چرب فرار شکمبه تعیین شود.یافته ها: نتایج نشان داد استفاده از سطوح مختلف عنصر روی، اثر معنی داری بر ضریب تبدیل غذایی در گوساله ها در زمان از شیرگیری نداشت. اما افزایش وزن روزانه در تیمارهای ۳۰ میلی گرم و ۶۰ میلی گرم روی (به ترتیب ۲۹/۷۲۴ و ۰۰/۷۶۵ گرم در روز) به طور معنی-داری بیشتر از گروه شاهد (به ترتیب ۲۹/۶۲۸ و ۸۳/۱۵۳۲ گرم در روز) بود. همچنین، ماده خشک مصرفی روزانه در تیمار ۶۰ میلی گرم روی (۴۱/۱۶۹۲ گرم در روز)، به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد (به ترتیب ۲۹/۶۲۸ و ۸۳/۱۵۳۲ گرم در روز) بود. مصرف مکمل روی سبب افزایش معنی دار غلظت عنصر روی در سرم خون گوساله ها در تیمارهای ۳۰ میلی گرم و ۶۰ میلی گرم روی (به ترتیب ۱۸۴/۱ و ۱۶۸/۱ میلی گرم بر لیتر) شد. هیچ تفاوت معنی داری بین غلظت سایر عناصر معدنی خون (کلسیم، فسفر، آهن و مس) در بین تیمارها مشاهده نشد. همچنین، مصرف مکمل روی اثر معنی داری بر فراسنجه های هماتولوژی خون نداشت. غلظت کل اسیدهای چرب فرار، اسید استیک، اسید پروپیونیک، اسید بوتریک و نسبت اسید استیک به اسید پروپیونیک در شکمبه نیز تحت تاثیر مصرف مکمل روی قرار نگرفت. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج نشان داد، استفاده از جیره پایه حاوی ۶۸/۲۹ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک، برای تامین نیاز گوساله های شیرخوار هلشتاین کافی بود. استفاده از مکمل روی سبب افزایش وزن روزانه آنها شد.

Keywords:

اسیدهای چرب فرار , عنصر روی , گوساله شیرخوار , هماتولوژی